Loading...
error_text
پایگاه اطلاع رسانی دفتر حضرت آیت الله العظمی صانعی :: کتابخانه فارسی
اندازه قلم
۱  ۲  ۳ 
بارگزاری مجدد   
پایگاه اطلاع رسانی دفتر حضرت آیت الله العظمی صانعی :: نقد و بررسی کلام المیزان

نقد و بررسی کلام المیزان

مرحوم «علامه طباطبایی» پس از آن‌که معنای (تَعاوَنُوا عَلَى الْبِرِّ وَ التَّقْوى‌) را روشن و واضح دانسته، خواسته است با استفاده از آیات دیگر، مصداق‌های فراز «وَ تَعاوَنُوا عَلَى الْبِرِّ وَ التَّقْوى‌» را بیان کند. به همین جهت، آیه‌ 177 سوره‌‌ بقره (وَ لكِنَّ الْبِرَّ مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَ الْيَوْمِ الْآخِرِ...) را ذکر کرده و نتیجه گرفته است که «تعاون علی البر» به معنای «الاجتماع الی الایمان و العمل الصالح علی اساس تقوی الله» می‌باشد (طباطبایی، 1391ق، ج5، ص163).

و لیکن در سخن ایشان برخی نقاط مبهم وجود دارد؛ زیرا «تعاون» را به معنای «الاجتماع» و «البِر» را به معنای «ایمان و عمل صالح»، و «التقوی» را همان تقوای الهی دانسته است؛ در حالی که آیه‌ مورد استشهاد ایشان «البرّ» را به معنای ایمان به خدا، روز قیامت و... دانسته بود. پس اولین سؤال این است که چگونه تعاون، صرفاً به معنای «اجتماع»، نه اجتماع برای یاری‌رسانی و نه اجتماع برای یاری‌رسانی به مقدار متساوی معنا شده است؟ سؤال دوم این است که در آیه‌ 177 سوره‌ بقره «البِرّ» به معنای «انسانی دانسته شد که چنین ویژگی‌های ایمانی و عملی دارد، نه خود آن ویژگی‌ها». ولی مرحوم علامه، سخنی از «شخص» به میان نیاورده است، به این جهت به نظر می‌رسد که اگر بخواهیم فراز (وَ تَعاوَنُوا عَلَى الْبِرِّ وَ التَّقْوى‌) را با توجه به (وَ لكِنَّ الْبِرَّ مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَ الْيَوْمِ الْآخِرِ...)، معنا کنیم، مراد این می‌شود که همه با هم یاری و تعاون کنید به شخصی که به خدا، روز قیامت، ملائکه، کتاب، پیامبران و... ایمان دارد که مصداق چنین شخص یا اشخاصی نیز ائمّه معصوم (ع) می‌باشند؛ همان‌گونه که روایات مشخص ساخته است. در این صورت، نیازی به ذکر لفظ «التَّقوی» بعد از «تَعاوَنُوا عَلَى الْبِرِّ» نیست؛ زیرا آیه‌ 177 سوره‌ بقره در آخر، همان کسان را اهل تقوی دانسته است: (وَ لكِنَّ الْبِرَّ مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَ الْيَوْمِ الْآخِرِ وَ الْمَلائِكَةِ وَ الْكِتابِ وَ النَّبِيِّينَ وَ آتَى الْمالَ عَلى‌ حُبِّهِ... وَ الْمُوفُونَ بِعَهْدِهِمْ إِذا عاهَدُوا... وَ أُولئِكَ الَّذينَ صَدَقُوا وَ أُولئِكَ هُمُ الْمُتَّقُونَ). در نتیجه به نظر می‌رسد که آن توضیح و مصداق خالی از اشکال نیست.

به هر حال، با توجه به سیاق آیات 1 و 2 سوره‌ مائده، بیمه، ضمان عاقله و امثال آن مصادیق بهتری برای (تَعاوَنُوا عَلَى الْبِرِّ) هستند؛ زیرا اولین آیه سوره‌ مائده با (يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا أَوْفُوا بِالْعُقُودِ) شروع می‌شود و به همه‌ مؤمنان سفارش می‌کند که به تمامی قراردادهای خود پایبند باشند و به مقتضای آنها عمل کنند و این یک دستور کلی اجتماعی است که دارای مصادیق فراوانی می‌باشد. پس از آن، تعدادی از احکام جزئی پیرامون گوشت‌های خوراکی مجاز و غیر مجاز را بیان می‌کند تا بالأخره در آخر آیه‌ دوم باز سراغ احکام کلی اجتماعی می‌رود که یکی از آن‌ها (وَ تَعاوَنُوا عَلَى الْبِرِّ وَ التَّقْوى‌) می‌باشد که به مناسبت «القعود» در اول سوره به قراردادهای اجتماعی؛ نظیر بیمه و ضمان عاقله بیشتر نظر دارد که در چنین کارهایی تعاون و همکاری کنید و در مقابل برای انتقام‌های بی‌جهت و نزاع‌های بی‌حاصل همکاری نکنید: (وَ لا تَعاوَنُوا عَلَى الْإِثْمِ وَ الْعُدْوانِ)، نه این‌که این آیه به آیه 177 سوره‌ بقره نظر داشته باشد و بخواهد با توجه به آن تفسیر شود.

عنوان بعدیعنوان قبلی




کلیه حقوق این اثر متعلق به پایگاه اطلاع رسانی دفتر حضرت آیت الله العظمی صانعی می باشد.
منبع: http://saanei.org