مينو مومنی
خلاصه خبر
1- سايت آيت الله صانعی به چهار زبان فارسی، عربی، انگليسی و اردو قابل دسترسی است و بخش فارسی آن پربيننده ترين قسمت محسوب می شود و به ترتيب زبان های عربی، انگليسی و اردو رتبه دوم تا چهارم را به خود اختصاص داده اند.
۲- در اين سايت استخاره بعد از نماز مغرب و عشا توسط ۶ نفر از علما كه توان تفسير قرآن را داشته باشند صورت می گيرد. گفتنی است از ساعت ۱۹ الی ۲۰ به وقت ايران پاسخگويی استخاره به صورت آن لاين صورت می گيرد و به استخاره هايی كه بعد از اين ساعت ارسال شود ۲۴ ساعت بعد پاسخ داده می شود.

چه آن زمان كه در دو دهه قبل اينترنت با عنوان پروژه آرپانت برای اهداف نظامی آمريكا طرح ريزی شد و چه آن زمان كه پس از تلاش ها و پيگيری تيم كوچكی در مركز تحقيقات فيزيك نظری كشور عاقبت در زمستان ۷۲ اولين اتصال اينترنتی در كشورمان برقرار شد هيچ كس تصور نمی كرد كه اين وسيله نوين ارتباطی بتواند تا اين حد با مسائل دينی عجين شود. به عنوان نمونه اگر در گذشته های دور، بزرگان خاندان برای شروع هر كاری پس از مشورت و رعايت همه جوانب مثبت و منفی، باز هم برای نتيجه قطعی دست به دامن استخاره می شدند، يا در همين روزهای نه چندان دور پدر و مادری رهسپار مسجدی می شدند كه برای رهايی از دودلی در آغاز كاری از پيشكسوت مسجد بخواهند تا برايشان استخاره ای انجام دهد امروزه اينترنت به كمك بزرگان اهل دين آمده است تا به راحتی و در كمتر از چند لحظه برايتان اين طلب امر خير را انجام دهد. اگر علاقه مند به دانستن يكی ديگر از امكانات اين دنيای پر رمز و راز اينترنت هستيد كافی است با اين گزارش همراه شويد.

•••
• قم پايتخت اينترنتی جهان اسلام

اگر چه اينترنت در بدو ورود به كشور با بی مهری از سوی علمای دين و بی توجهی از سوی دولتمردان روبه رو شد اما رفته رفته خيل عظيم مشتاقان به اين تكنولوژی و رويكرد مثبت اين وسيله ارتباطی توانست يخ بی مهری و بی توجهی را ذوب كند، هر چند تا رسيدن به ذوب نهايی راه طولانی در پيش است. اما همين پيشرفت ها نشان از جدی گرفتن اين وسيله ارتباطی در كشور دارد. رشد روز افزون سايت های دولتی و خصوصاً سايت های دينی يكی از همين نشان ها محسوب می شود. سايت های دينی ای كه نام بزرگان اهل دين بر روی آنها خودنمايی می كند. يكی از همين سايت ها تعلق به آيت الله حاج شيخ يوسف صانعی دارد. يكی از علمای ساكن قم، شخصيت دينی ای است كه طی سال های گذشته با اظهارنظرهايی كه در جريانات سياسی و اجتماعی بيان داشته از خود يك چهره روشنفكر دينی ترسيم كرده است و وجود اين سايت اينترنتی نيز می تواند گواه اين ادعا باشد.
عليرضا رضايی كه حدود ۸ سال مديريت اين سايت www.saanei.org را بر عهده دارد، در پاسخ به اين سئوال كه قم يك شهر بسيار مذهبی است و اينترنت در ابتدا از سوی بسياری از علما و دولتمردان به عنوان پايگاه شيطانی ياد شده است در همان سال های ورود اينترنت به كشور نظر جناب آقای صانعی نسبت به اينترنت چه بوده است، می گويد: نگاه به اينترنت در حوزه علميه قم اگرچه در ابتدای امر به عنوان رسانه ای نو و محصول دنيای مدرن غرب، نيازمند تامل و احتياط در استفاده بود، اما امروز بدون ترديد به عنوان ابزاری برای بسط و گسترش انديشه ها، افكار اسلامی و وسيله ای برای سرعت بخشيدن به اطلاع رسانی اسلامی تلقی می شود تا آنجا كه امروزه شهر قم را پايتخت اينترنتی جهان اسلام نام نهاده اند. ديدگاه آيت الله صانعی نسبت به اينترنت برخلاف ديدگاه های متحجرانه در طرد و نفی اين تكنولوژی بسيار مساعد بود و اين بلندای افكار نوانديشانه ايشان ريشه در افكار متعالی امام و اسلام نابی كه ايشان مُبلغ آن بوده اند، دارد. به همين علت از همان ابتدای امر ايشان معتقد به استفاده از وسايل ارتباط جمعی مرسوم و متداول در زمان بوده اند و قطعاً با نظراتی كه اين رسانه را به معنای اعم و يا اخص آن را تحريم می كردند هيچ سنخيتی نداشته بلكه در نقطه مقابل و به منظور توسعه و گسترش علوم اسلامی در ساير بلاد، از همان ابتدا مشوق فضلا و طلاب و شاگردان خويش در استفاده از اين تكنولوژی ارتباطی بوده اند كه در همين راستا دفتر معظم له در سال ۱۳۷۹ اقدام به راه اندازی اين وب سايت به منظور نشر آثار ايشان كرد.
وقتی سايتی به نام يك شخص راه اندازی می شود اين بدين معنا است كه اين فرد خود درگير به روز رسانی آن است، اما در مورد سايتی همچون سايت يك مرجع تقليد به علت مشغله فراوان مسئله به گونه ديگری است. در اين مورد رضايی اين گونه توضيح می دهد: ايشان اگر چه خود به دليل ضيق وقت امكان استفاده مستقيم از اينترنت برايشان مقدور نيست اما اهميت مطالب مندرج در دنيای مجازی اينترنت خصوصاً در حوزه دين و انديشه اسلامی در كنار علاقه ايشان به اطلاع از اخبار ايران و جهان سبب شده است كه مسئولان پايگاه اطلاع رسانی دفتر معظم له به طور منظم مطالب مورد اشاره را استخراج و در اختيار ايشان قرار دهند. به همين علت هراز چندگاهی نظرات اصلاحی ايشان در جهت ارتقای وضعيت سايت به كار گرفته می شود. اما در مجموع بخش های مختلف اين وب سايت توسط كار گروه های مختلف، مديريت و به روزرسانی می شوند. در اين پايگاه اطلاع رسانی قريب به ۳۰ نفر در بخش های مختلف مشغول به كار هستند. اما در عين حال قسمت پاسخ به استفتائات شرعی از موارد استثنايی است كه پس از دريافت استفتائات شرعی كاربران، كليه سئوالات در اختيار ايشان قرار داده می شود تا به رغم ضيق وقت خودشان شخصاً پاسخگو باشند. مواردی را به ديگران واگذار می كنند كه سئوال ها تكراری باشد و به نوعی قبلاً خودشان به آن پاسخ داده باشند.
مديريت اين سايت در ادامه می افزايد: وب سايت موسسه فرهنگی هنری فقه الثقلين (www.feqh.org) يكی ديگر از فعاليت های اينترنتی برای ترويج و معرفی انديشه های آيت الله صانعی را بر عهده دارد. اين موسسه مجموعه ای است متشكل از شاگردان محققِ آيت الله و همچنين برخی از صاحبنظران نزديك به مواضع علمی و فقهی ايشان كه به بررسی و تحليل علمی و فقهی كتب و نظريات ايشان می پردازند كه حاصل فعاليت اين عده توليد مجموعه كتاب هايی تحت عنوان فقه و زندگی است كه به بررسی جزء به جزء موضوعی نظرات ايشان اختصاص دارد.

• اينترنت آينه ای چونان شمشير

هر سايتی با هدفی خاص احداث می شود و در اين ميان اهداف راه اندازی سايت آيت الله صانعی اين گونه تعريف شده است: «اگر قرار است دين به مثابه موتور محرك كشتی زندگی يك انسان او را به سوی سعادت و فضيلت رهنمون شود و خير و خوشی و هويت و شخصيت برای اين جهانش به ارمغان آورد، پس آتش آن را در هر زمان به جنسی و نوعی می بايد كه روشن كرد. زمانی به آتش چوب و زغال (سنت) و زمانی با موتور بخار (پيشامدرن و غير سنتی) و بعد با سوخت های مدرن ديگر حتی چون نور خورشيد و يا برق (مدرنيته). اين سايت نيز كه صفحاتش ورق به ورق در برابر ديدگان شما گشوده می شود آينه ای است از آنچه كه می توان در دوران مدرن، قامت دين را در آن به تمامه نگريست. اينترنت آينه ای است چونان شمشير، كه در عهد ماضی بر دست رسول اكرم و قيصر بود و در عصر حاضر بر كف موحد و ملحد به بازی می آيد. منتها تو خود را در يكی چون گمشدگان سرگردان می بينی و در ديگری به گمان قاصرما، شايد بخواهی در چيزی انديشه كنی و دوباره بازبينی. يكی دست تو را می گيرد و تا پيش خدا می برد و ديگری نه گمانم كه از جايت برخيزاند. پس باز هم انتخاب با تو انسان است تا خود كدام را اختيار كنی. در اين ميان سايت آيت الله صانعی با توجه به شرايط و مقتضيات روز و با التفات به مسائلی كه امروز در ذهن و دل جوانان و زنان و مردان مسلمان ايرانی موج می زند و هر روز شك جديد و پرسش تازه ای را بر عقل و زبان او جاری می سازد، با شكل و شمای تازه ای در برابر ديدگان مخاطبان به تصوير آمده است و...»
سايت آيت الله به چهار زبان فارسی، عربی، انگليسی و اردو قابل دسترسی است و به گفته رضايی، بخش فارسی پربيننده ترين قسمت محسوب می شود و به ترتيب زبان های عربی، انگليسی و اردو رتبه دوم تا چهارم را به خود اختصاص داده اند. در صفحه اصلی سايت پنج بخش مجزا از هم ديده می شود كه هر كدام دارای زير مجموعه هايی هستند. نوارگردان بالای صفحه حاوی سخنان كوتاه و مهم ايشان و پيام های تبريك و تسليت ايشان به مناسبت های دينی را شامل می شود. ستون سمت چپ صفحه اصلی از سه بخش اخبار پايگاه و جست وجو تشكيل شده است و كاربران می توانند از گزينه جست وجو برای يافتن موضوع مورد علاقه خود استفاده كنند. در ستون سمت راست نيز رساله توضيح المسائل آيت الله صانعی و صندوق شخصی استفتائات برای پرسش های شرعی قرار دارد و بيشتر مورد استفاده كاربرانی است كه پرسش های خصوصی تر دارند و از ای ميل نيز بی بهره اند، در عوض بخش سئوالات شخصی كاربران عمومی و حرفه ای تر را می طلبد. اما كاركرد هر دو بخش يكی است. بانك صوت نام بخش ديگری است كه در سمت راست ستون قرار دارد. اين بخش توانايی پخش برخی سخنرانی های سوگواری و مذهبی آيت الله صانعی را در برمی گيرد. فيلم خانه بخش ديگری است كه نظرات اين مرجع تقليد را به صورت چند فيلم در كنار هم پخش می كند و قسمت های ديگر نقشه سايت و راهنمای سايت را به نوعی در برمی گيرد. پاسخگويی آن لاين نيز قسمتی است كه جديداً راه اندازی شده است. در اين قسمت كاربران می توانند صبح ها از ساعت ۱۰ الی ۱۱ و بعدازظهرها از ساعت ۳۰/۱۸تا اذان مغرب و عشا سئوالات شرعی و فقهی خود را با گروه استفتائات دفتر آيت الله صانعی در ميان بگذارند. البته برای استفاده از قسمت پاسخگويی آن لاين نياز به نصب نرم افزاری است كه نحوه بارگذاری و به نوعی اسم نويسی در اين قسمت با زبان بسيار ساده برای كاربران نگاشته شده است و هر كاربر بعد از طی مراحل قيد شده در سايت با داشتن يك كد كاربری می تواند به راحتی سئوالات خود را بازگو و به صورت آن لاين جواب آنها را دريافت كند.
بخش ديگری در همين ستون سمت راست وجود دارد كه به نوعی پربيننده ترين بخش اين سايت محسوب می شود. بخشی تحت نام استخاره. در تعريف اين بخش آمده است كه: استخاره به معنی طلب خير نمودن است. در بين متشرعين چنين مرسوم است كه هرگاه انسان بين انجام دادن كاری كه پس از مشورت نمودن با اهل خبره و رعايت همه جوانب مثبت و منفی آن همچنان مردد و متحير در انجام و ترك آن است از راه استخاره كه مشورت با خداوند است به رفع تحير و ترديد در آن كار می پردازد كه استخاره انواع مختلفی دارد كه مستندترين آن استخاره ذات الرقاع است.
مديريت اين سايت در مورد اين بخش می گويد: قبلاً استخاره از طريق ای ميل صورت می گرفت اما به علت درخواست فراوانی كه از سوی كاربران برای اين بخش داشتيم از بهمن سال گذشته تصميم بر آن شد كه اين بخش را نيز به ديگر امكانات سايت اضافه كنيم و در حال حاضر اين بخش يكی از پر بازديدترين بخش های سايت محسوب می شود. عمل استخاره بعد از نماز مغرب و عشا توسط ۶ نفر از علما كه توان تفسير قرآن را داشته باشند صورت می گيرد. گفتنی است از ساعت ۱۹ الی ۲۰ به وقت ايران پاسخگويی استخاره به صورت آن لاين صورت می گيرد و به استخاره هايی كه بعد از اين ساعت ارسال شود ۲۴ ساعت بعد پاسخ داده می شود. يكی از نكات جالب در بخش استخاره ديدن اين جمله است «كاربران توجه داشته باشند كه اين دفتر درباره ازدواج يا طلاق استخاره ای انجام نمی دهد». رضايی در توضيح اين نوشته می گويد: آيت الله صانعی اعتقاد دارند از آنجا كه ازدواج خير است و طلاق هميشه شر بنابراين برای اين دو امر نياز به گرفتن استخاره نيست. اما در اين سايت چگونه استخاره بگيريم، كافی است نيت كرده و روی قسمت استخاره كليك كنيم بعد اگر در ساعاتی غير از ساعات اعلام شده باشد يك شماره كد اعلام می شود كه بعد از ۲۴ ساعت با وارد كردن آن شماره كد می توان پيگيری استخاره را انجام داد.

• شش راه ارتباطی برای كاربران

بخش مركزی سايت شامل پنج بخش مجزا است. اين چند بخش در حقيقت موضوعات جديد و به روز سايت را در زمينه های مختلف به كاربر عرضه می كند. در اين قسمت كاربر می تواند با جديدترين استفتائات، تازه ترين بيانيه ها و ديدارها، مصاحبه ها، جديدترين ديدگاه های آيت الله صانعی در خصوص حقوق زنان و... را از نظر گذراند. آخرين بخش اين سايت مربوط به منوهای شش گانه در بالای صفحه است. اين منوهای شش گانه به نوعی شش راه ارتباطی برای كاربر به سايت را ايجاد می كند. اولين قسمت «زندگينامه» را دربرمی گيرد، در اين بخش آمده است كه: «در سال ۱۳۱۶ در خانواده ای روحانی در روستای نيك آباد اصفهان ولادت يافتند. جدّ ايشان آيت الله حاج ملايوسف از علمای پرهيزكار و وارسته زمان خود بودند. ايشان در فلسفه، از شاگردان ميرزا جهانگيرخان و در فقه از شاگردان آيت الله العظمی ميرزا حبيب الله رشتی بودند. پدرشان مرحوم حجت الاسلام آقای شيخ محمدعلی صانعی نيز عالمی وارسته و روحانی زاهد و پرهيزكاری بودند و همواره ايشان را به فراگيری علوم حوزوی فرا می خواندند. اين گونه بود كه معظم له، در سال ۱۳۲۵ وارد حوزه علميه اصفهان شدند و پس از گذراندن دروس مقدمات و كسب فيض از محضر علمای آن حوزه در سال ۱۳۳۰ برای ادامه تحصيل، رهسپار حوزه علميه قم شدند. ايشان در امتحانات سطوح عالی حوزه در سال ۱۳۳۴ رتبه اول را احراز نمودند و مورد تشويق مرحوم آيت الله العظمی بروجردی(قدس سره) قرار گرفتند. ايشان با سعی و اهتمام و توفيق الهی توانستند در ۲۲ سالگی به مرحله اجتهاد دست يابند و...». قسمت دوم اختصاص به «كتب» دارد كه در اين بخش می توان با بيش از ۲۳ عنوان كتاب را مورد مطالعه قرار داد. قسمت سوم تحت نام «دروس» شامل دروس خارج فقه و خارج اصول را دربرمی گيرد كه بخش خارج فقه شامل مكاسب محرمه، وقف و شهادات را دربرمی گيرد و بخش خارج اصول شامل اجتهاد و تقليد است. قسمت ديگر با نام «استفتائات» است و موارد كلی را دربرمی گيرد به عنوان نمونه با كليك بر روی استفتائات پزشكی حجم عمده ای از مطالب در اين خصوص دسته بندی می شود كه با رفتن بر روی هر عنوان می توان آن مطلب را مورد مطالعه قرار داد. در يكی از استفتائات در مورد مرگ مغزی می خوانيم: «تعدادی از بيماران، به دليل ضايعات مغزی غير قابل بازگشت و غير قابل جبران، فعاليت های قشر مغز خود را از دست داده و در حالت اغمای كامل اند و به تحريكات داخلی و خارجی پاسخ نمی دهند. ضمناً فعاليت های ساقه مغز خود را نيز از دست داده اند و فاقد تنفس و پاسخ به تحريكات متفاوت نوری و فيزيكی هستند. در اين گونه موارد، احتمال بازگشت فعاليت های مورد اشاره، مطلقاً وجود ندارد و بيمار، دارای ضربان خودكار قلب است كه ادامه اين ضربان، موقتی و تنها به كمك دستگاه تنفس مصنوعی به مدت چند ساعت و حداكثر چند روز مقدور است. اين وضعيت در اصطلاح پزشكی مرگ مغزی ناميده می شود. از طرفی، نجات جان عده ديگری از بيماران به استفاده از اعضای مبتلايان به مرگ مغزی منوط است. با عنايت به اينكه اين اشخاص فاقد تنفس، شعور، احساس و حركت ارادی هستند و هيچ گاه حيات خود را باز نمی يابند، مستدعی است بفرماييد كه آيا در صورت احراز شرايط فوق، می توان از اعضای مبتلايان به مرگ مغزی برای نجات بيماران ديگر استفاده كرد؟ در جواب می خوانيم اگر مرگ مغزی انسان به نحوی كه در سئوال ذكر شده، محرز شود (هر چند احرازش به نظر عده ای از دانشمندان مشكل است)، يعنی حركت قلب او مانند حركت حيوان بعد از ذبح و سربريدن يا حركت جنين مرده بعد از خروج از رَحِم باشد، قطع اعضای او برای پيوند، فی حد نفسه، با توجه به مسئله اجازه اوليا و وصيت، جايز است، چون نه برای او ضرری دارد و نه خلاف احترام است و با متوقف بودن نجات جان ديگری بر آن و انحصار طريق، بر پزشك معالج از باب وجوب معالجه، لازم و واجب است.» قسمت سوم و چهارم «بيانيه ها و ديدارها» را شامل می شود كه بيانيه ها شامل مصاحبه های خارجی و داخلی را دربرمی گيرد و آخرين قسمت «ارتباط با ما» نام دارد كه كاربران از اين طريق می توانند با گردانندگان سايت ارتباط برقرار كنند.
•••
گفته می شود اين سايت به طور متوسط روزانه در حدود دو هزار نفر بازديدكننده دارد و گردانندگان اين سايت برای جذب مخاطب بيشتر در فكر نوآوری ديگری هستند از جمله اين موارد می توان به ارسال اخبار سايت از طريق سيستم SMS در آينده نزديك اشاره كرد اما همين آمار فعلی برای سايتی با رويكرد صددرصد مذهبی نشان از يك واقعيت دارد كه اينترنت با هر گرايش و سليقه ای می تواند جذب مخاطب كند. واقعيتی كه گويا هنوز از سوی عده ای به فراموشی سپرده شده است. چرا اگر كاربران و تشنگان، اين وسيله ارتباطی را به نوعی به حساب می آوردند امروزه دستيابی به اينترنت پر سرعت ديگر يك رويا محسوب نمی شد و ديگر سايت های ما را ميزبانان خارجی پذيرا نبودند.