«اَعُوذُ بِاللّهِ مِنَ الشَّيْطانِ الرَّجِيم»

«بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيم»

روز بيست و پنجم شوال روز شهادت امام صادق (عليه السلام) است و تاريخچه زندگى او از نظر خصوصيات، در كتب تاريخى و كتب روايى و فقهى آمده. شما اگر به اصول كافى مراجعه كنيد، راجع به ائمه، تاريخ ولادت و وفات و شهادتشان را ذكر مى كند و همين طرز«شهيد قدس سره» در دروس و همين نحو صاحب حدائق در حدائق در آخر باب الحج، كتاب الحج ابواب المزار و جالب است كه دفن حضرت نيز به طور كامل بيان شده .در باب دفن مى بينيد كه موسى بن جعفر(عليه السلام) فرمود:كه پدرم را در 5 قطعه پارچه كفن كردم.يكى از قطعات كفن را موسى بن جعفر(عليه السلام) مى فرمايد عمامه اى است كه«كان لعلى بن الحسين» اين يادگارى از على بن الحسين امام سجاد(عليه السلام) مانده. بدن امام صادق را با آن عمامه هم كفن نموده اند.

حالا اين چه مى خواسته است آقا موسى بن جعفر بفهماند با اين كفن كردن چه تفسيرى را مى خواسته چه تحليلى را مى خواسته براى جامعه بيان كند.آن بستگى دارد به اين كه افراد خودشان فكر كنند و تحليل كنند و دلالت التزاميه حركت حضرت را پيدا كنند.

شايد امام هفتم عمامه على بن الحسين را قطعه كفن او قرار داد براى اين بود كه بفهماند حركت ابى عبدالله(عليه السلام) را اگر امام صادق هم شرايطش فراهم مى شد انجام مى داد فكر نكنيد كه امام صادق كه براى بيان احكام عمرش را مصرف مى كند اين براى اين بوده كه كار آسانى است نخير، اگر شرايط فراهم بود امام صادق همان ابى عبدالله عليه الصلوه و السلام بود. چون«كلهم نور واحد طاب و طهر بعضكم من بعض خلقكم الله انواراً» اينها انوارند، نورند، روشنايى اند، حقيقت اند. نور و حقيقت، باطل درش راه ندارد.«فجعلكم فى بيوت اذن الله ان ترفع و يذكر فيها اسمه» .

بنابر اين شايد آقا موسى بن جعفر مى خواهد اين معنى را بفهماند كه نه خيال نكنيد امام صادق براى آسايش و راحتى اين كار را انتخاب كرده نه! براى اين كه اين وظيفه بوده و بايد وحى بصورت درس هاى امام صادق بيان شود شاگردان امام صادق هم ضبط كنند. سينه به سينه و دست به دست منتقل بشود تا امروز كه مى بينيم توجه به تشيع بمعنى واقعى و حقيقى اش در دنيا مطرح است چون اساس تشيع بر حب و عشق و علاقه است.

اساس تشيع بر دورى از خشونت، ظلم، ستم و جنايت است چون نورند، خيّر محض هستند و بشر بعد از جنگ جهانى دوم آثار زيانبار جنگ را فهميده، بشر مى فهمد خشونت بد است. بشر مى فهمد مردم آزارى بد است. بشر مى فهمد اذيت بد است، بشر مى فهمد عدالت خوب است. بشر مى فهمد اداء حقوق مردم و تضييع نكردن خوب است. و مى بينيد همه اين اصول در تشييع مطرح است.

اين اصول در نهج البلاغه امير المومنين«عليه افضل صلوات المصلين» مطرح است. اين اصولِ زندگى ائمه است. وقتى نگاه مى كنيد به زيارت جامعه كبيره كه زيارتى كه هر يك از ائمه را با آن مى توان زيارت كرد و در آن زيارتنامه مى بينيد همه خوبى ها بيان شده تا ديگران از اين خوبى ها درس بگيرند.

«ان ذكر الخير كنتم اوّله و اصله و فرعه و معدنه و ماواه و منتهاه» (ريشه خوبى ها شما هستيد. شاخ و برگ خوبى ها شما هستيد. همه خوبى ها از شما سرچشمه مى گيرد همه خوبى ها از خانه محقّر زهرا سلام الله عليها سرچشمه مى گيرد. يازده امام از نسل او هستند اميرالمومنين همسر او هست). خوب شما وقتى زيارت جامعه را مى خوانيد اين براى اين است كه آدم درس بگيرد وقتى به ائمه علاقه دارد به اصول زندگى آنها هم علاقه پيدا مى كند، متين ترين زيارتنامه زيارت جامعه است.

بارها بنده به شما عرض كرده ام خودم چون اينجور عمل مى كردم به شماها هم دوستانه و برادرانه عرض مى كنم ترك نكنيد زيارت جامعه را. به ما اجازه داده اند زيارتنامه را از راههاى دور هم بخوانيم. بخوانيم زيارت جامعه را و خودمان را در مسير آنها قرار دهيم. شما كجاى زيارت جامعه يك بدى را مى بينيد؟ كلمه به كلمه زيارت جامعه را كه نگاه مى كنيد فضيلت است. انسانيت است بزرگوارى است.«بكم فتح الله و بكم يختم و بكم ينزل الغيث و بكم يمسك السماء ان تقع على الأرض الا باذنه و بكم ينفس الهم و بكم يكشف الضر» كجايش گير دارد؟ همه عالم آفريده شده براى انسان، شما مى گوييد همه عالم خلق شده است براى انسان. خوب همه عالم خلق شده براى انسان كامل.

بكم فتح الله. جهان باز شده براى ائمه. جهان ختم مى شود بوسيله شما ائمه. نه بكم فتح الله يعنى منكر جهان ماده و طبيعتيم. بكم فتح الله يعنى همه عالم براى شما آفريده شده درست هم هست. همه عالم براى رسول الله آفريده شده. درست هم هست. عالم آفريده شده براى انسان كامل. عالم آفريده شده براى يك انسانى كه در طول تبليغ و هدايتش در طول راهنمايى اش دلش بحال مردم مى سوزد.

آنقدر خودش را بزحمت عبادت مى اندازد. آنقدر صدمه مى خورد كه مردم را از رسوم وحشى گرى و بر بريتى كه جامعه آن روز داشتند نجات بدهد. آن وقت آمده نجات بدهد اذيتش مى كنند آمده كه بگويد بياييد قدرت مطلق را بپرستيد. بياييد عدل مطلق را بپرستيد. بياييد به آن قدرتى وابسته بشويد كه«لامؤثّر فى الوجود الا اللّه» همه چيز دست اوست. در مقابل بت و در مقابل قدرت ها كرنش نكنيد. در مقابل بت و سنگ و انسان هاى بدتر از سنگ كرنش نكنيد!«وهم كالحجاره او اشد قسوه» در مقابل آنهايى كه هيچ عاطفه ندارند و هيچگاه دلشان به حال كسى نمى سوزد كرنش نكنيد. بجان هم نيفتيد. بهمديگر بد نگوييد. به يكديگر توهين نكنيد«قولوا لِلناس حسناً»، «لقد كرمنا بنى آدم» همه انسانها از نظر قرآن محترمند. چه الهى باشد چه غير الهى چه مسيحى باشد چه يهودى چه زردشتى باشد چه كمونيست. هر چه باشد انسان كه هست محترم است.

«قولوا لِلناس حسناً» با سخن خوب با ديگران برخورد كنيد. كجاى عالم شما اين مطلب سراغ داريد؟ بله كسى دشمنى مى كند. كسى عليه شما تبليغ مى كند عليه مقدسات شما حرف مى زند بله او بايد در مقابلش دفاع كرد و ايستاد. برداريد اين كتاب الميراث من لايحضر را نگاه كنيد. دعا هم كنيد كه ما موفق بشويم شرح ميراث تحرير الوسيله را طبع كنيم. آنجا در باب اين كه كافر ممنوع از ارث است صدوق«قدس سره الشريف» كه گفته مى شود اخبارى هم بوده - اخبارى به معنى درستش - او مى گويد اينكه كفار از ارث ممنوعند بخاطر عناد و لجاجشان است. بخاطر دشمنى شان است. پس نه غير مسلمان ممنوع است.

اين عبارت صدوق اين را مى گويد شما تمام آيات قرآن را ورق بزنيد! همه جا مذمت از كفر است. مذمت از الحاد است. كفر و الحاد همراه عذاب است يعنى دانسته و فهميده عليه مقدسات حرف مى زند. دانسته و فهميده به مقدسات توهين مى كند. دانسته و فهميده نمى خواهد مردم به اسلام گرايش پيدا كنند. همه جا سخن از اوست. هيچگاه اسلام از انسانهاى قاصر و مستضعف فكرى مذمت نكرده انسانى كه بيش از اين فكرش نمى كشد اما روى مرز خودش دارد راه مى رود آيا مى شود به او توهين كرد؟ حتى قرآن به حيوانات هم توهين نمى كند. من سراغ ندارم قرآن به حيوانات هم توهين كرده باشد، بله آدمهاى بد را تشبيه مى كند به بعضى حيوانهاى بد. مى گويد مثل سگ هار مى ماند كه اگر سراغش بروى حمله مى كند فرار هم كنى حمله مى كند قرآن از حيوان هم تعريف مى كند.«و كلبهم باسط ذراعيه بالوصيد» درست است در باب بهداشت و در باب نجاست و طهارت و لوغش بايد خاك مالى بشود. خاك مالى يك مسأله بهداشتى است يك حكم الهى است نه اين كه سگ را بخواهد كيفرش بدهد. سگ كه قابل كيفر نيست. نه اين كه بخواهد توهين كند به سگ. بدا به حال ما اگر به انسانها بى احترامى كنيم. اين منطق قرآن است. يك جا بياوريد كه قرآن به انسانها بى احترامى كرده باشد. بله آدمهاى بد، بدند. پيغمبر اسلام را در طول مدت رسالت اذيتش كردند، خاكستر ريختند به سر مباركش، چه فرمود؟ 23 سال اذيتش كردند امّا در جواب آنها فرمود:«اللهم اهد قومى فانهم لايعلمون» همه عالم اگر آفريده شده اين چنين انسانى بيايد ارزش دارد. معناى «لولا لما خلقت الافلاك» اين است. معناى «بكم فتح الله و بكم ينزل الغيث» اين است. يعنى همه عالم. تمام علل و عوامل نظام خلقت و طبيعت با اراده خداوند بهم دست داده تا انسانهايى همانند على همانند حسن همانند زهرا و همانند حسين بيايند.

شما بايد قبل از زيارت جامعه الله اكبر بگوييد براى اينكه يك وقت در اثر ناآگاهى به اشتباه نيفتيد. و خيال كنى كه اينجا زياده روى شده، در حالتى كه بنده معتقدم زيارت جامعه مقام ائمه را كمتر از حقيقت ائمه بيان كرده است. ما كه نمى توانيم حقيقت امام صادق صلوات الله و سلام عليه را بفهميم. ما كه نمى توانيم حقيقت حقوق بشر امام صادق را بفهميم.

عزيزان بياييد امروز اسلام را با طرفدارى اش از حقوق بشر معرفى كنيد. بياييد اين همه مثبتات اسلام را بيان كنيد. مثبتات اسلام خيلى فراوان است. امام صادق با انواع فشارها روبرو بوده با انواع مشكلات روبرو بوده مسأله شرعى را حق نداشته بگويد. رئيس مذهب تشيع كه يك جا چهار هزار نفر شاگرد دارد آن هم در علوم مختلفه. حق ندارد بگويد آقا سه تا طلاق در يك مجلس يك طلاق است. اين را حق ندارد بگويد. چون به قدرت بعضى ها برمى خورد. بارها عرض كردم اينرا روضه كافى دارد مراجعه كنيد پيدا كنيد. يك نفر آمد از امام صادق تعبير خواب خواست. يك كسى از اين وابستگان بنى العباس كنارش نشسته بود حضرت فرمود از او بپرس. او تعبير خواب كرد. رفت بيرون و برگشت. وقتى او رفت عرض كرد آقا من از شما پرسيدم، شما به او ارجاع داديد باز هم گفتيد درست است؟ با تقرير بنده امام فرمود: شما نمى دانيد كه ما در چه فشارى هستيم. شما كه نمى دانيد ما حق تعبير خواب هم نداريم.بياييد و به امام صادق بنگريد كه در مسائل اجتماعى و سياسى چه مى كند؟ يك جمله اى از امام صادق روايت شده كه همه تمدنها در اين جمله است. تمام زندگى بشرى همراه با تمدن در اين جمله است، امام صادق فرمود:«ثلاثه لايستغنى اهل كل بلد عن ثلاثة يفزع اليه فى امر دنياهم و آخرتهم فان عدموا ذلك كانوا همجا فقيه عالم و رع و امير خيّرٌ و مطاع طبيب بصير ثقه» همه انسانها بخواهند زندگى همراه با تمدن داشته باشند. زندگى همراه با تمدن همراه با همزيستى مسالمت آميز همراه با اينكه همه راحت زندگى كنند نياز به جمعيت هايى دارند اگر اين جمعيت ها بودند زندگى شان همراه با تمدن است اگر همه اش نبود يا بعضى از آن نبود به تمدن به قدر نبودنشان ضربه مى خورد. زندگى شان از تمدن دور مى شود.

همه اش را نداشته باشند هيچ تمدن ندارند بعضى هايش را نداشته باشند به قدر او تمدن ندارند «امير خيّر مطاع» حكمرانان و قدرتمندانى كه براى حفظ امنيت جامعه، اقتصاد جامعه، سياست جامعه آزادى جامعه، شخصيت جامعه و دهها امر ديگر آمده اند و قدرت را در دست گرفته اند بايد خيرخواه مردم باشند. خيّر باشند. خيلى هم خيرخواه مردم باشند. بد مردم را هيچگاه نخواهند و مطاع هم باشند يعنى مردم بحرفشان گوش بدهند. همين كه امروز شما در دنيا مى بينيد آراء بشر مطرح است. مى گويند هركس بيشتر رأى آورد او قدرت را در دست بگيرد چون وقتى بيشتر رأى را بدست آورده يك مقدار بيشتر مورد اطاعت است. البته اين راه باز ناقص است باز اسلام بالاترش را مى خواهد. اسلام مى خواهد همه افراد دوستش بدارند. قدرتمندان همه شان مطاع باشند. وقتى قدرتمندان را مى بينند بياد تربيت هاى اسلام و قرآن بيفتند و بيزار بشوند از قدرتهاى دنيايى ستمكار. همه آنچه بشر امروز نشسته و نوشته براى اينكه قدرتمندان را بياورد بجايى برساند كه ظلم نكنند. و قدرتمندان در اختيار مردم باشند نه مردم در اختيار قدرتمندان، مردم بر قدرتمندان حاكم باشند نه قدرتمندان بر مردم. در اين يك جمله است«امير خير مطاع» هم خير مردم را بخواهد هم مورد اطاعت مردم بشود.«عالم فقيه ورع»، آن جمعيتى كه دانشگاهها و دانشمندان نوآور دارد. دانشمندان محقق و متتبع و پرهيزگار دارد. هم دانشگاهش بايد نوآورى داشته باشد و ريشه ياب باشد و هم حوزه هاى علميه اش بايد نوآورى داشته باشد و ريشه ياب باشد.

اين حوزه هاى علميه است كه با زحمت پيشينيان و علماء سلف با آن همه صدمه اى كه خوردند گاهى مى بينيد بعضى هايشان بعد از مرگشان نيز مورد اذيت قرار مى گيرند. كتاب فقهى نهايه شيخ طوسى امروز شده 42 جلد جواهر الكلام، كافى و اصول كافى و محاسن و خصال بزرگان كه هشت جلد كتاب بوده امروز، صد و چند جلد بحار الانوار شده است. نوآورى تا جايى كه مسائل دينى تا صد سال ديگر بشر در تحرير الوسيله امام آمده. احكام شرعى شخصى كه بخواهد به كره ماه برود در تحرير الوسيله آمده.در دانشگاهها هم نوآورى فراوان شده. تلاش كنيم اين فقاهت در حوزه و دانشگاه بماند.

خدا نياورد آن روزى را كه حوزه هاى علميه احساس كند كه به نوآورى و تحقيق و تتبع نبايد رو بياورند براى اينكه ديگران مسخره شان مى كنند. خدا نكند كه يك روزى بيايد كه بزرگان و دانشمندان ما و دانشجويان متفكر، مغزهاى مملكت ما توى دانشگاهها فرار كند آن روز روزى است كه به تمدن ما ضربه مى خورد چه از حوزه اش نوآورى كم بشود و خداى ناخواسته يك روحانى احساس كند امروز ديگر با سواد بودن ارزش ندارد. يا دانشگاهها احساس كنند كه ديگر امروز از مغز متفكرش استفاده نمى شود اما هميشه دعا كنيد خداى ناخواسته اين فقاهت و ريشه يابى از بين نرود.

جمله ديگر«طبيبٌ بصيرٌ ثقه» پزشك هم بينا باشد هم مورد وثوق باشد. عزيزان! اين روايات و احكام گران بدست ما رسيده. شما برداريد اين اربعين امام را نگاه كنيد. دانشجويان! دانشگاهيان! بدانيد كه روحانيت خيلى صدمه خورده تا امروز توانسته احكام نورانى تشيع و اسلام را كه شما علاقمند به آنها هستيد حفظ كند.اين اربعين امام را برداريد! مى گويد يك كسى يك كتاب نوشت. گفت اين كتاب وقف بر كسانى كه بخوانند و روزى صد مرتبه به فيض كاشانى مفخر جهان تشيع لعن كنند. فيضى كه امروز جزء محامده ثلاثه آخرى است. فيضى است كه به تفسير مى رود، مفسر است. به فقه مى رود فقيه است به فلسفه مى رود فيلسوف است. اسلام را امروز جاذبه دار كنيد امروز جذب اسلام به اين است كه بگوييم اسلام طرفدار بشريت است جذب مردم به اسلام به اين است كه اسلام به هيچ كس توهين نكرده جذب مردم به اسلام به اين است كه بگوييم پيغمبر هيچكس را تحقير نمى كند بله آدم بد، بد است اما آدمها آدمند هر مذهب و مرامى كه مى خواهند داشته باشد.

«لقد كرمنا بنى آدم» اين آيه قرآن است. خوبى هاى اسلام را بيان كنيد تا دنيا بطرف اسلام گرايش پيدا كند. معجزه اسلام، امروز طرفدارى از حقوق بشر است.«اللهم وفّقنا لما يحبّ و ترضى»