راجع به تدبير امور جامعه كه به سياست گذاري هم معروف است، سخن فراوان است، ولي يك نكته ظريف در باب تدبير امور جامعه در زندگي سياسي ايشان به چشم مي خورد كه معمولاً كمتر به آن توجه مي شود و آن بزرگواري همراه با مروت، مدارا، عدالت، انصاف و قسط است.

با نگاهي به ايام نهضت و حاكميت امام، پي مي بريم تدبير امور بر اين اساس بوده است. انصاف و مروتي كه اگر در مباحث حقوق بشر، آزادي و دموكراسي نباشد، انسان بودن معنا و مفهومي نمي يابد. يعني انسان دوست بدارد براي ديگران، آنچه را كه براي خود دوست مي دارد و دشمن بدارد براي ديگران، آنچه براي خود دشمن مي دارد.

اگر ما بخواهيم با سياست امام آشنا بشويم، بايد به آن مباحث و ديدگاه هاي اخلاق علمي و عملي ايشان توجه كنيم تا بفهميم كه چگونه جامعه را هدايت كرد.

از نكات مهم در مباني سياسي امام، اين بود كه براي مردم سخت ارزش و احترام قائل بود. شخصيتي كه مي توانست فقط به فكر مرجعيّت خود باشد و كسي هم توقعي از او نداشت. اما زماني كه احساس كرد ملتش، ذلّت و خواري مي بيند و كسي هم به فكر نيست، مسئوليت ديني خود را فراموش نكرد و به نجات نسل جوان ايراني اهميت داد و در روز چهارم آبان 1343، حمله شديدي به تصويب قانون كاپيتولاسيون كرد و عزّت مسلمان ايراني را احيا كرد. به مردم شخصيّت داد و به شاه و دستگاه قانونگذاري اش حمله شديد اللحني كرد.

از نقاط روشن انديشه امام، علاوه بر حفظ فرهنگ و تفكر ديني و اهميت به مردم، احيا و حفظ ميراث كهن بزرگان حوزه قم و كرسي هاي درس بود. شما به ياد نداريد كه آن زمان درباره حوزه علميه قم چه مي گفتند. حوزه علميه را، حوزه روضه خوانها و بي سوادها مي دانستند. مكاني كه نه داراي تحقيق است، نه فقاهت. امّا امام با رنج سفر و تبعيد به تركيه و سپس نجف اشرف، كرسي تدريس خود را به جهت حفظ ارزشهاي نهفته در حوزه قم آغاز كرد.(30(