(مسئله 627) كسى كه كفّاره روزه رمضان بر او واجب است، بايد يك بنده آزاد كند يا به دستورى كه در مسئله بعد بيان مى شود، دوماه روزه بگيرد يا شصت فقير را سير كند يا به هركدام، يك مُدّ (كه تقريباً ده سير است) طعام، يعنى گندم يا جو و مانند اينها بدهد، و چنانچه اينها برايش ممكن نباشد، هرچند مُدّ كه مى تواند، به فقرا طعام بدهد و اگر نتواند طعام بدهد، بايد استغفار كند، اگرچه مثلا يك مرتبه بگويد: « اَستغفراللّه » ، و احتياط مستحب در فرض اخير آن است كه هر وقت بتواند، كفّاره را بدهد.

(مسئله 628) كسى كه مى خواهد دوماه كفّاره روزه ماه رمضان را بگيرد، بايد سى و يك روز آن را پى در پى بگيرد و اگر بقيّه آن پى در پى نباشد، اشكال ندارد.

(مسئله 629) كسى كه مى خواهد دوماه كفّاره روزه ماه رمضان را بگيرد، نبايد موقعى شروع كند كه در بين سى و يك روز، روزى باشد كه مانند عيد قربان، روزه آن حرام است.

(مسئله 630) كسى كه بايد پى در پى روزه بگيرد، اگر در بين آن، بدون عذر يك روز روزه نگيرد، يا وقتى شروع كند كه در بين آن به روزى برسد كه روزه آن واجب است، مثلا به روزى برسد كه نذر كرده آن روز را روزه بگيرد، بايد روزه ها را از سر بگيرد.

(مسئله 631) اگر كسى در بين روزهايى كه بايد پى در پى روزه بگيرد، عذرى مثل حيض يا نفاس، يا سفرى كه در رفتن آن مجبور است، براى او پيش آيد، بعد از برطرف شدن عذر واجب نيست روزه ها را از سر بگيرد، بلكه بقيّه را بعد از برطرف شدن عذر به جا مى آورد.

(مسئله 632) اگر روزه دار عمداً روزه خود را باطل كند، و بعد، عذرى مانند حيض يا نفاس يا بيمارى براى او پيدا شود، بنا بر احتياط واجب، كفّاره بر او واجب است.

(مسئله 633) اگر روزه دار در ماه رمضان با زن خود كه روزه دار است، جِماع كند، چنانچه زن را مجبور كرده باشد، كفّاره روزه خودش و روزه زن را بايد بدهد، و اگر زن به جماع راضى بوده، بر هركدام يك كفّاره واجب مى شود.

(مسئله 634) اگر زنى شوهر روزه دار خود را مجبور كند كه جماع نمايد، واجب است كفّاره روزه شوهر را بدهد.

(مسئله 635) اگر روزه دار در ماه رمضان، با زن خود كه روزه دار است، جماع كند، چنانچه به طورى زن را مجبور كرده باشد كه از خود اختيارى نداشته باشد و در بين جماع، زن راضى شود، مرد بايد دو كفّاره و زن، يك كفّاره بدهد.

(مسئله 636) اگر روزه دار در ماه رمضان، با زن روزه دار خود كه خواب است، جماع نمايد يك كفّاره بر او واجب مى شود، و روزه زن صحيح است و كفّاره هم بر او واجب نيست.

(مسئله 637) اگر مرد يا زن، هر كدام ديگرى را مجبور كند كه غير از جماع، كار ديگرى كه روزه را باطل مى كند انجام دهد، بر هيچ كدام كفّاره واجب نيست.

(س 638) در اين زمان كه بنده براى آزاد كردن موجود نيست، آيا ساقط مى شود؟

ج ـ ساقط مى شود. 26/11/75

(س 639) اگر كفّاره تأخير قضاى ماه رمضان را نپردازد، آيا بعد از گذشت چند سال به آن اضافه مى شود، يا همان كفّاره اول، كافى است؟

ج ـ يك مُدّ از طعام، كافى است.