(مسئله 640) در چند صورت، فقط قضاى روزه بر انسان واجب است و كفّاره واجب نيست:

1. چنانچه روزه دار در روزه ماه رمضان، عمداً قى كند، يا سرش را زير آب ببرد، يا حُقنه نمايد، به تفصيلى كه در مسئله 625 گذشت؛

2. اگر در شب ماه رمضان جُنُب باشد و به تفصيلى كه در مسئله 604 بيان شد، تا اذان صبح از خواب سوم بيدار نشود؛

3. چنانچه عملى كه روزه را باطل مى كند، به جا نياورد، ولى نيّت روزه نكند، يا ريا كند، يا قصد كند كه روزه نباشد؛

4. چنانچه در ماه رمضان، غسل جنابت را فراموش كند و با حال جنابت، يك يا چند روز روزه بگيرد؛

5. چنانچه در ماه رمضان، بدون اينكه تحقيق كند صبح شده يا نه، كارى كه روزه را باطل مى كند، انجام دهد و بعد معلوم شود كه صبح بوده؛ و نيز اگر بعد از تحقيق، با اينكه گمان دارد صبح شده، كارى كه روزه را باطل مى كند، انجام دهد و بعد معلوم شود كه صبح بوده، قضاى آن روزه بر او واجب است؛ ولى اگر بعد از تحقيق با نگاه كردن، گمان يا يقين كند كه صبح نشده و چيزى بخورد و بعد معلوم شود كه صبح بوده، قضا واجب نيست؛ بلكه اگر بعد از تحقيق شك كند كه صبح شده يا نه و كارى كه روزه را باطل مى كند، انجام دهد، بعد معلوم شود كه صبح بوده، قضا واجب نيست، و امّا اگر تحقيقش از راه ديگرى بوده، بايد روزه آن روز را قضا نمايد؛

6. اگر كسى بگويد صبح نشده و انسان به گفته او كارى كه روزه را باطل مى كند، انجام دهد و بعد معلوم شود كه صبح بوده است؛

7. چنانچه كسى بگويد صبح شده و انسان به گفته او يقين نكند، يا خيال كند كه شوخى مى كند و كارى كه روزه را باطل مى كند، انجام دهد، بعد معلوم شود كه صبح بوده است؛

8. در صورتى كه به گفته شخص ديگرى كه عادل باشد، افطار كند، بعد معلوم شود كه مغرب نبوده است؛

9. چنانچه در هواى صاف، به واسطه تاريكى يقين كند كه مغرب شده و افطار كند، بعد معلوم شود مغرب نبوده است؛ ولى اگر در هواى ابرى به گمان اينكه مغرب شده افطار كند، بعد معلوم شود كه مغرب نبوده، قضا لازم نيست؛

10. در صورتى كه براى خنك شدن يا بى جهت، مَضمَضه كند، يعنى آب در دهان بگرداند و بى اختيار، فرو رود؛ ولى اگر فراموش كند كه روزه است و آب را فرو برد، يا براى وضو مَضمَضه كند و بى اختيار فرو رود، قضا بر او واجب نيست.

(س 641) اگر فرد روزه دار پس از اذان صبح و قبل از اذان ظهر با همسر خود جماع كند، تكليف او چيست؟ آيا چنين شخصى علاوه بر اينكه روزه اش باطل مى شود، بايد روزه را افطار كند، يا اينكه حقّ خوردن روزه را ندارد؟ اگر اين عمل بعد از اذان ظهر واقع شود، حكمش چيست؟

ج ـ روزه او باطل است، ولو اينكه بعد از ظهر هم انجام بگيرد، و موجب قضا و كفّاره است، و امساك واجب و خوردن و آشاميدن هم حرام و غير جايز است. 15/12/73

(س 642) اگر عمل جماع با همسر در ماه مبارك رمضان، بعد از افطار، دُبُراً انجام بگيرد، آيا بر زن هم غسل واجب است؟ همچنين اگر غسل نكند و فردايش بدون غسل روزه بگيرد، آيا روزه اش صحيح است يا خير؟ اگر صحيح نيست، كفّاره دارد يا نه؟

ج ـ بر زن غسل واجب نمى شود، لذا روزه آن روز، باطل نيست. 30/4/69