(س 933) ورثه متوفّا عبارت اند از يك خواهر اَبَوينى، جدّ و جدّه پدرى و جدّه مادرى. نحوه تقسيم و سهم ورّاث چگونه است؟

ج ـ در مفروض سؤال، ثلث تَرَكه را به جدّه مادرى مى دهند و بقيّه اموال بين خواهر اَبَوينى و جدّ و جدّه پدرى به چهار قسمت بايد تقسيم شود: جدّ، دو سهم مى برد، جدّه يك سهم و بقيّه به خواهر ابوينى داده مى شود. 13/2/71

(س 934) اگر مادر ميّتى از سهم الارث خويش صرف نظر نمايد، سهم او به چه كسى مى رسد؟

ج ـ مادر، سهم خود را به هر كسى ببخشد، مال اوست، و اگر به شخص خاصّى نبخشد، بين تمام ورثه تقسيم مى گردد. 2/8/71

(س 935) اگر كسى در وصيت نامه خود قيد كند كه علاوه بر جهيزيّه، فلان مقدار مال بابت برخى حقوق به دخترم داده ام و ديگر حقّى بر ورّاث من ندارد، آيا اين وصيّت نافذ است؟

ج ـ از سهم ارث دختر تا مقدار ثلث، حَسَب نفوذ وصيّت به ثلث، به بقيّه ورثه داده مى شود، و نسبت به مازاد بر ثلث، مانند بقيّه اموال، حقّ همه ورثه است كه وارث از آنها ممنوع شده است و بين همه آنها حسب قانون ارث تقسيم مى شود. 10/2/74

(س 936) دخترى قبل از مدت حمل به دنيا آمده است. آيا از ميّت ارث مى برد؟

ج ـ ارث مى برد و كم بودن مدت حمل از نُه ماه، مانع از ارث دختر نمى شود. 23/9/74

(س 937) پدر و پسرى بر اثر زلزله و قرار گرفتن زير آوار فوت نموده اند. زوجه دايم و يك پسر ديگر باقى مانده اند. آيا زوجه فقط از اصل ماتَرَك زوج، بدون در نظر گرفتن آنچه از فرزند متوفّايش به او مى رسد، ارث مى برد يا اينكه از هر دو ارث مى برد؟

ج ـ از هر دو ارث مى برد، ليكن با فرض معلوم نبودن تاريخ هر يك و تقدّم و تأخّر و تقارن آنها، بايد اول ماتَرَك هر يك از آن دو حسب قاعده غرقى و مهدوم عليهم، تقسيم شود و بعد زوجه و يا ورثه ديگر، سهم الارث مى برند كه نتيجتاً در مفروض سؤال، اول فرض حيات پدر بعد از پسر مى شود و سهم او يكْ ششمِ از مال پسر است و بعد فرض حيات پسر بعد از پدر مى شود و سهم پسر، نصف از كلّ اموال پدر به استثناى يك هشتم كه سهم زوجه است، مى باشد؛ چون در فرض سؤال، وارث او بيش از دو پسر نبوده. و ناگفته نماند كه هر يك از غرقى و مهدوم عليهم كه از ديگرى ارث مى برد و فرض حيات و موت در آنها مى شود، فقط از اموال قبلى همديگر ارث مى برند، نه از آنچه با فرض موت ديگرى كه جزو اموالشان شده است.[1] 22/4/74

(س 938) زنى از اوايل ازدواج با شوهرش كار كرده و اموالى را به دست آورده اند. حال شوهر او بدون وصيّت فوت كرده است. آيا زن فقط سهم الارث خود را مى بَرد يا با توجه به اينكه در تهيّه آنها از راه خيّاطى و قالى بافى به شوهر خود كمك كرده است از اموال شوهر به او تعلّق مى گيرد؟

ج ـ اگر محرز شود كه زن، كمكهاى خود را به زوج هبه نموده و اعمالش را تبرّعاً انجام داده، چيزى از اموال وماتَرَك شوهر، غير از سهم الارث نمى برد؛ وگرنه مستحقّ اجرت المثل اعمال و كارهايش، و طلبكار چيزى است كه به شوهر قرض داده و كمك نموده است؛ و ناگفته نماند كه بعيد نيست تعارف زندگى بر غفلت از مجانيّت و كمك بلاعوض به شوهر و تبرّع از اخذ عوض است و غفلت، مسقط اجرت نيست؛ چون به هر حال، اصل، حرمت عمل زوجه و لزوم برائت ذمّه زوج متوفا از اداى عوض نسبت به اموال و كمكها متبع است تا خلافش ثابت شود؛ مانند همه اعمالى كه افراد براى يكديگر انجام مى دهند، چون اصل بر حرمت عمل است. 6/2/76

--------------------------------------------------------------------------------

[1]. براى آگاهى بيشتر مى توانيد به بحث ارث «غرقى و مهدوم عليهم» مراجعه كنيد.