(س 920)از آن جا كه در نمازهاى مستحبّى، هر نماز به جهت آيات و دعاها كيفيت و اجراى خاصّ خود را دارد، آيا مى توان به علّت ناآشنايى و اشكال در اجراى آن آيات و دعاها، به نيّت نماز مورد نظر، فقط به صورت دو ركعتى اجرا نمود؟

ج ـ آن نماز مخصوص، حتماً بايد با همان كيفيت خاص انجام گيرد؛ امّا نمازهاى مستحبّى به طور كلّى دو ركعتى هستند و به حمد تنها هم مى توان اكتفا كرد. 6/5/76

(س 921) آيا نمازهاى مستحبى كه اسماً به آن ها نافله گفته نمى شود (مثل غفيله، نماز اول ماه و نمازهاى ديگر)، چنانچه در وقت خوانده نشود، مى توان بعداً آن ها را قضا كرد؟

ج ـ نمازهاى مستحب كه مقيّد به وقت است (مثل نماز اول ماه، نماز غفيله و مانند آن ها) قضا ندارد، چون آنچه بعداً به جا آورده مى شود، به سبب نداشتن قيد، قضا محسوب نمى شود و بين امر مقيّد و غير مقيّد، تضادّ و تباين وجود دارد، آرى، در نوافلى كه وقت، ظرف آن هاست (مانند نوافل يوميه)، قضاى آن ها صحيح و مشروع است. 11/12/75

(س 922) در رساله توضيح المسائل (وقت نافله هاى يوميّه)، درباره وقت نافله عشا آمده است: «بهتر آن است كه بعد از نماز عشا، بلافاصله خوانده شود» آيا منظور از بلافاصله، آن است كه قبل از تعقيبات و متّصل به نماز عشا باشد، يا بعد از تعقيبات؟ و كدام يك افضل است؟

ج ـ عبارت مسئله قصور دارد و مُراد آن است كه فاصله زياد نشود؛ و امّا نسبت به تعقيب ها و غير آن از مستحبّات بعد از نماز، بايد توجّه داشت كه مستحبّ است كه نافله عشا، در خاتمه آن ها قرار بگيرد. 19/3/77

(س 923) خواندن نماز غفيله در حالت نشسته چه حكمى دارد؟

ج ـ مانعى ندارد، امّا در حال اختيار ثواب آن كمتر است. 17/3/81

(س 924) آيا تمام نمازهاى مستحب، حتّى نماز شب را مى توان در حال حركت خواند؟ كيفيت ركوع و سجده در اين گونه نمازها چگونه است؟

ج ـ جايز است همه نمازهاى مستحبى (مثل نماز شب) را در حال حركت بخواند و ركوع و سجده را با اشاره انجام دهد. 5/5/75

(س 925) آيا ذكر «بسم الله الرحمن الرحيم» بعد از حمد، قبل از آيه «اذ ذهب .....» و آيه «وعنده مفاتح الغيب....» لازم است يا نه؟ اگر لازم نباشد جايز است كسى به قصد فاصله انداختن بين حمد و آيه بسم الله بگويد؟

ج ـ جواز آن معلوم نيست و احوط، اگر نگوييم اقوى، ترك است. 17/3/81

(س 926) اگر نمازگزار در نماز نافله، بعد از حمد، بخواهد سوره اى بخواند، آيا بايد يك سوره كامل بخواند، يا بخشى از آن را هم مى تواند بخواند؟

ج ـ قرائت قسمتى از يك سوره در نوافل و نمازهاى مستحب، كافى است، مگر آنكه نحوه خاصّى در آن نماز معتبر باشد، مانند نماز اول ماه كه در ركعت اول سى مرتبه سوره «توحيد» و در ركعت دوم سى مرتبه سوره «قدر» وارد شده است.

5/10/75

(س 927) در روز جمعه، نافله ظهر و عصر بيست ركعت است. طريقه خواندن آن چهار ركعت چگونه است؟ يعنى آن چهار ركعت را با نافله ظهر بايد خواند يا نافله عصر؟ آيا مى توان بين نافله ظهر و عصر تقسيم كرد؟

ج ـ دو ركعت از آن به نوافل ظهر و دو ركعت نيز به نوافل نماز عصر، اضافه مى شود؛ ترتيب ديگرى نيز دارد كه براى آگاهى بيشتر، مى توانيد به كتب مفصّله فقهى مراجعه كنيد. 30/2/74

(س 928) در جواب استفتايى از حضرت عالى آمده است كه از چهار ركعت نماز نوافل اضافى روز جمعه، دو ركعت را به نوافل نماز ظهر و دو ركعت را به نوافل نماز عصر اضافه مى كنيم. دليل اين فتوا را مرقوم فرماييد.

ج ـ مدرك آن چه در استفتاء مذكور آمده اولاً بيش از بيان جواز كه در سؤال سائل آمده نبوده كه آن هم از اولويت در تفريق كه مورد نظر همه اصحاب است مستفاد مى گردد و ثانياً آن جواز مورد صحيحه على بن يقطين عن ابى الحسن(عليه السلام)كه در وسائل حديث 4، باب 11، ابواب صلاة الجمعه و آداب ها آمده مى باشد و سند روايت، سند قبلى حديث است و صحيح مى باشد و ظاهر از تهذيب الأخبار علامه مجلسى(قدس سره) كه او را مرسله و دو حديث ندانسته صحيح بودن سند نزد ايشان مى باشد به علاوه كه صاحب وسائل براى او و براى حديث قبلى، سند ديگرى بيان فرموده كه آن سند نيز صحيح است و شبهه ارسال، قطع نظر از آن چه ذكر شد وجود ندارد و نظر صاحب وسائل مربوط به وجدان و اخبار به سند مى باشد و آنچه در پاورقى آمده عدم وجدان است كه عدم الوجدان ليس بقابل للمعارضه مع الوجدان مثل ما يقال فى تعارض المطلق و العموم انّ لسان العام بما انه بيان مقدم على لسان المطلق حيث انه لابيان، والبيان مقدم على السكوت و عدم البيان هذا مع انّ المتن لمثل صاحب الوسائل الخرّيت والمتخصّص المتتبع فى نقل الاحاديث و اسنادها و الذيل ممن لايكون بتلك المرتبة من الاحاطة فمع التعارض، الترجيح مع المتن قاعدةً و اعتباراً كما لا يخفى. 5/12/82

(س 929)نافله هاى روزانه كه قبل از هر نماز خوانده مى شود، مخصوصاً نماز شب در مسافرت، چه حكمى دارد؟ و اگر بخشى از آن بايد خوانده شود و ما موفّق به انجام آن نشديم، قضا دارد يا خير؟

ج ـ نوافل ظهرين و همين طور نافله عشا (وتيره) كه خودشان قصر مى شوند، از مسافر، ساقط است ونبايد بخوانند؛ ولى بقيّه نوافل، به استحباب خود باقى است.

25/9/78

(س 930) با توجه به اينكه دو ركعت نماز نشسته نافله عشا (نماز وتيره)، بدل از يك ركعت ايستاده است، آيا مى توان اين نماز را به صورت يك ركعت ايستاده خواند يا خير؟

ج ـ بنا بر احتياط واجب بايد نشسته خواند و ايستاده خواندن كفايت نمى كند و ناگفته نماند كه نمازهاى مستحبى بايد دو ركعت باشد، مگر در صلاة الوتر نماز نافله شب. 5/2/85

(س 931) نماز يك ركعتى آخر نماز شب (نماز وَتْر) آن را چگونه بخوانيم كه براى عموم، راحت تر باشد؟

ج ـ آنچه در يك ركعت وَتر مسلّم است، استغفار و طلب عفو به همان نحو است كه در مفاتيح آمده؛ امّا طلب مغفرت براى چهل مؤمن، جزء امور لازمه نماز وتر نيست و به هر نحو، فارسى يا عربى هم انجام گيرد، كفايت مى كند. 11/9/78

(س 932) در قنوت نماز وتر، آيا همه آنچه را كه وارد شده بايد خواند يا تا هر جايى كه بخوانيم، كفايت مى كند؟ آيا قنوت اصلاً لازم است؟

ج ـ خواندن تمام آنچه كه در باب قنوت نماز وتر وارد شده، موجب تقرّب و فضيلت بيشتر است، و سزاوار نيست كسى كه نماز شب مى خواند، قنوت نماز وتر را ترك كند، چون قنوت، مستحّب مؤكّد است؛ امّا قنوت، شرط صحّت نماز شب نيست.

2/3/68

(س 933) نماز امام زمان (عج) و نماز اميرالمؤمنين(عليهما السلام) چگونه به جا آورده مى شوند؟

ج ـ نماز امام زمان(عليه السلام)، دو ركعت است. در هر ركعت، سوره حمد را تا «ايّاك نعبد و ايّاك نستعين» مى خوانيم و چون به اين آيه مى رسيم، صد مرتبه آن را مى گوييم و سپس، حمد را تمام مى كنيم و سوره توحيد (قل هو الله أحد) را يك بار مى خوانيم و چون از نماز فارغ مى شويم دعاى «اللهم عظم البلاء» را مى خوانيم، امّا نماز اميرالمؤمنين(عليه السلام)، چهار ركعت است؛ يعنى دو تا دو ركعتى و در هر ركعت، «حمد»، يك مرتبه و «قل هو الله»، پنجاه مرتبه و بعد از نماز، دعاى مخصوص دارد كه در مفاتيح الجنان بعد از اعمال روز جمعه آمده است. 16/5/79

(س 934)آيا در نماز على بن ابى طالب(عليه السلام) كه در مفاتيح مذكور است، بعد از ركعت دوم به سبك نمازهاى واجب، تشهّد خوانده مى شود يا خير؟

ج ـ تشهّد لازم دارد، مثل نماز واجب، و اين توضيح، لازم است كه همه نمازهاى مستحبّى دو ركعتى هستند، به غير از نماز وَتر و اعرابى. 1/9/79

(س 935)آيا خواندن نماز امام زمان(عليه السلام)، مخصوص مسجد مقدّس جمكران است يا اين كه در مكان هاى ديگر هم مى شود خوانده شود؟

ج ـ نماز امام زمان (عج) كه كيفيّت آن در كتاب مفاتيح الجنان آمده، اختصاص به مكان خاصّى ندارد. 15/9/79

(س 936) آيا نوافل را بايد به جهر خواند يا به اخفات؟

ج ـ به هر نحو در مستحبات بخوانيد، كافى است، امّا براى زن، آهسته خواندن بهتر است. 16/11/68

(س 937)آيا انسان مى تواند در نمازهاى مستحبّى، مانند نماز شب و... ، براى خدا و يا با عشق به ائمه اطهار و خصوصاً امام زمان(عليه السلام) سرود يا شعر بخواند؟

ج ـ بعد از دعا به عربى خواندن اشعارى كه متضمّن دعا و ذكر است، مخصوصاً آنچه منسوب به ائمه معصومين ـ صلوات الله عليهم اجمعين ـ است، مانعى ندارد، هر چند بهتر اين است كه در ادعيه و قنوت ها روش جديدى به وجود نياوريم و به سنّت هاى اسلاف صالحين و ادعيه اولياى مخلصين، بسنده نماييم. 24/9/76

(س 938) آيا دست دادن بعد از نماز، مستحب شرعى است؟ و اگر احتمال بدعت بدهيم، بهتر نيست در آينده ترك شود؟

ج ـ چون مصافحه همه جا ولو با فصل كوتاه هم، مستحب است، نبايد جلوگيرى كرد.

(س 939)بعضى اوقات ديده شده كه عدّه اى نماز فريضه را به جاى نافله مى خوانند؛ مانند اين كه در شب هاى قدر در ماه رمضان، به جاى صد ركعت نافله وارد شده، شش شبانه روز نماز قضا مى خوانند. اكنون آيا نماز قضاى آنان، مجزى از آن نافله ها هست يا نه؟ يا اميد است ثواب نافله وارد شده را نيز داشته باشد؟

ج ـ قضاى نمازى كه برايش واجب است، ثواب نماز واجب را دارد كه زيادتر از نماز مستحبّ است؛ ليكن آثار و فوايد نوافل را ندارد و انسان بايد تلاش كند كه نوافل را به جا بياورد تا از فيض نمازهاى وارد شده در ليالى ماه مبارك رمضان و ليالى قدر، محروم نماند. 16/12/76

(س 940)اگر نافله ظهر و عصر بعد از فوت در وقت در همان روز خوانده شود، آيا اشكال دارد؟

ج ـ مستحّب است در قضاى نوافل، تعجيل شود و افضل آن است كه قضاى نوافل شب را در شب و روز را در همان روز يا روزهاى ديگر به جا بياورند. 11/6/77

(س 941) در نمازهاى جماعت بلافاصله پس از اقامه نماز ظهر نماز عصر شروع مى شود و وقتى براى اداى نافله عصر نمى ماند، حتى بعضى اوقات دو ركعت از نافله عصر را خوانده كه نماز جماعت عصر شروع مى شود و فرد مجبور مى شود آن را رها كند و به نماز جماعت برسد حال بفرماييد براى اين كه هم به فضيلت نماز جماعت رسيد و هم ثواب نافله را بتوان برد چگونه بايد عمل نمود؟

ج ـ مى توان نوافل را بعد از نماز جماعت بجا آورد. 8/2/82