(س 1880) امر به معروف و نهى از منكر به چه صورت بايد انجام شود؟

ج ـ امر به معروف و نهى از منكر، در صورتى واجب است كه شرايط آن فراهم باشد و شرايط امر به معروف و نهى از منكر از اين قرارند:

1. بداند آنچه شخص مكلّف به جا نمى آورد، واجب است كه به جا بياورد و آنچه به جا مى آورد، بايد ترك كند، يعنى معروف و منكر را بشناسد؛

2. احتمال تأثير بدهد؛

3. بداند شخص معصيت كار بنا دارد معصيت خود را تكرار نمايد؛

4. امر به معروف و نهى از منكر، مفسده اى نداشته باشد. پس اگر بداند يا گمان كند كه اگر امر يا نهى كند، ضرر جانى يا عِرضى و آبرويى يا مالى قابل توجّه به او مى رسد، واجب نيست و به هر حال، نهى از منكر و امر به معروف، به زيادتر از مثل قطع رابطه و نصيحت براى غير حكومت و بدون قانون مصوّب در شرايط فعلى، مسلّماً جايز نيست. 11/4/79

(س 1881) اگر محرز شود كه رابطه پسر و دخترى رابطه اى است كه حرمتش بيان شده؛ وظيفه ساير مردم در نهى از منكر چيست و چگونه است؟

ج ـ اوّلين شرط وجوب نهى از منكر، احتمال تأثير است؛ وگرنه با يقين به عدم تأثير وجوب نهى بما هو نهى تحقّق پيدا نمى كند؛ و امّا اگر احتمال تأثير داده شد، تابع تأثير است؛ يعنى اگر موعظه و ارشاد، انفع است، آن معيّن است، و اگر نهى و بازداشتن با زبان و يك نحو دستور دهى بدون مفسده انفع است، همان. امّا مسئله ضرب و زدن و جرح و حبس و مراتب بالاتر نياز به قانون (مصوّب نمايندگان مردم) دارد، چون بدون قانون و ضابطه نهى از منكر به مثل ضرب و بالاتر از آن، مفسده دارد. 12/3/77

(س 1882) امر به معروف و نهى از منكر، اگر با لباس شخصى تأثير نداشته باشد و در غير آن مؤثر باشد، چگونه است؛ مانند ملبس بودن به لباس روحانى و در مواردى به لباس نظامى. و اگر احتمال زد و خورد برود و ايجاد مفسده و هتك حرمت نمايد، چطور؟

ج ـ امر به معروف و نهى از منكر در صورتى كه احتمال تأثير داده شود، واجب است; و امر به معروف و نهى از منكر متوجه اشخاص و لباس خاصّى نيست و در صورت احتمال زد و خورد، به مراجع ذيصلاح و مسئولان قانونى مراجعه نماييد. 31/1/73

(س 1883) شخصى قبلاً مرتكب خلافى شده و سپس توبه كرده است، ولى فرد ديگرى از عمل خلاف او اطّلاع دارد و همين شخص كه مطّلع است در حال حاضر مرتكب عمل خلاف شرع مى شود. آيا شخص اول مى تواند اين فرد را نهى از منكر كند، در صورتى كه بترسد آبروى او را ببرد؟

ج ـ با احتمال ضرر به عِرض و آبرو، نهى از منكر واجب نيست. 10/8/75

(س 1884) در محلِ كار اين جانب، تعدادى از افراد بدزبان هستند كه حرف هاى زشت و ناروا ردّ و بدل مى كنند و امر به معروف و نهى از منكر نيز موثر نيست. تكليف چيست؟ نمى دانم آيا بنده نيز مرتكب گناه شده ام؟

ج ـ براى شما مانعى ندارد، و شما شريك جرم محسوب نمى شويد و گناه هر كسى به گردن خودش مى باشد، «كُل نفس بما كسبت رهينة»؛ و امّا امر به معروف و نهى از منكر با فرض عدم تأثير، از شما ساقط است. 25/10/69

(س 1885) پخش ترانه و آهنگ هاى رايج كه غنا و مطرب به نظر مى رسد، امروزه در اماكن عمومى از قبيل نمايشگاه ها، ترمينال ها، پارك ها و... به صورت امرى عادى است. در اين صورت، آيا امر به معروف و نهى از منكر، واجب است؟

ج ـ اگر شخص مطمئن است كه آن ها با توجه به حرام بودن آن، چنين اعمالى را مرتكب مى شوند، نهى از آن با شرايطش واجب است؛ و ناگفته نماند كه مسائل عمومى در رابطه با حكومت است و نهى آن به مجريان امور مربوط است. آرى، نصيحت و تهديد نه ضرب و جرح، براى بقيّه هم با وجود شرايط نهى از منكر، واجب است. 25/5/69

(س 1886) افرادى كه اجازه امور حسبيّه دارند (كه آن هم منوط به نظر فقيه است)، آيا در امر به معروف و نهى از منكر به عنوان نماينده فقيه، مجاز هستند؟

ج ـ هر چند اجازه امور حسبيّه شامل آن هم مى شود؛ امّا چون امر به معروف و نهى از منكر در جمهورى اسلامى ضوابط خاصّى دارد و افرادى معيّن شده اند، نبايد انسان براى خودش زحمت و دردِسر درست كند؛ چون واجب كفايى است وعده اى از طرف حكومت، خود را موظّف دانسته اند. بنابراين، بر ديگران، به علاوه كه وجوبش مشكوك است، چون ضرر و زيان دارد، نبايد وارد شوند.

28/2/76

(س 1887) اين جانب براى سفرهاى برون شهرى هميشه از اتوبوس استفاده مى كنم، رانندگان معمولاً از نوارهاى مبتذل و خلاف شرع استفاده مى كنند و به اعتراض ما نيز توجهى نمى كنند. تكليف بنده چيست؟

ج ـ نهى از منكر با احتمال تأثير در افراد لازم است، و در فرضِ سؤال، چون احتمال تأثير در كار نيست، واجب نمى باشد؛ و گوش دادن به آنچه استماعش حرام است، اگر مشكل آفرين باشد، با توجه به آنچه مطرح فرموده ايد، نمى توان گفت براى شما حرام است. 7/3/71

(س 1888) شركت و حضور داشتن در مجلسى كه درآن فعل حرام انجام مى گيرد، اگر فقط ناظر باشيم و كار گناه انجام ندهيم، يا نگاه نكنيم و خودمان را مشغول كارى مثل كتاب خواندن يا صحبت با ديگران كنيم، چه حكمى دارد؟

ج ـ در صورت امكان، با وجود شرايط امر به معروف و نهى از منكر، بايد آن ها را نهى از منكر نمايد، و در صورت عدم تأثير، مجلس را ترك نمايد تا اين كه در مجلس گناه و معصيت، حضور نداشته باشد و ترويج از گناه انجام نگيرد. 22/5/79

(س 1889) در خيابان بعضى از خانم ها موهاى سر خود را بيرون مى گذارند، چه كار بايد كرد؟

ج ـ با توجّه به عدم تأثير، حتّى وظيفه، نصيحت هم نيست، چه رسد به بقيّه مراتب نهى از منكر. آرى، بر افراد ذى نفوذ است كه اگر احتمال تأثير مى دهند، جلوگيرى نمايند، نه بر امثال شما و ما كه هيچ گونه قدرت اجرايى نداريم.

26/3/77

(س 1890) خواهشمند است نظر خود را در مورد نحوه و مدل موى سر، لباس و كفش هاى وارداتى و داخلى بيان فرماييد. اگر كسى تشخيص دهد كه مدل موى سرش ترويج فرهنگ غرب نيست، ولى عرف آن را ترويج فرهنگ غرب بداند، چه حكمى دارد؟

ج ـ اصل و قاعده بر حليّت و جواز است، كما اين كه اصل، حرمت تعرّض به حقوق و حدود ديگران است و تشخيص خود افراد، مانع از نهى از منكر است، چون شايد معذور باشند. 9/5/78

(س 1891) در جشن هاى عروسى، از وسايلى چون تُنبك استفاده مى شود و علاوه بر آن، به وسيله دستگاه هاى اكو صداى آن ها در محيط روستا پخش مى شود. وظيفه ما در زمينه امر به معروف و نهى از منكر در اين مورد چگونه است؟

ج ـ اگر احتمال تأثير نمى دهيد و يا احتمال ضرر مى دهيد، امر به معروف و نهى از منكر، واجب نيست. 19/7/76

(س 1892) با توجّه به اين كه در وظيفه قانونى معلّم يك مدرسه ذكر نشده كه ناظر بر كار مديرش باشد و به او بگويد فلان كار شما غلط يا درست است يا خلاف قانون عمل مى كنيد، آيا معلّمى كه مى بيند مديرش خلاف قانون عمل مى كند، بايد به مافوق مديرش اطّلاع بدهد؟ با توجّه به اين كه خود مدير از طرف مافوق منصوب شده است و مورد يقين است كه ترتيب اثرى به شكايت آن معلّم نمى دهند؛ آيا باز معلّم مذكور وظيفه دارد كه به نهى از منكر خود، ادامه دهد؟

ج ـ وظيفه ندارد، چون گفتنش قطع نظر از جهات ديگر، به خاطر بى اثر بودن نهى از منكر، جلوگيرى از خلاف نيست. 18/8/76

(س 1893) نسل جوان بهاييان، داراى اعتقاد راسخى نسبت به آيين خود نيستند و اميد مى رود كه مراوده و ارتباط با آنان، تأثيرات مثبتى روى آنان داشته باشد، حكم اين قبيل افراد و مراوده با آنان چيست؟

ج ـ معاشرت با آن ها در صورتى كه ترويج عقيده باطل آن ها باشد، يا در مؤمنان ضعيف الايمان اثر سوء بگذارد، جايز نيست؛ ولى اگر معاشرت و مراوده با آن ها موجب شود كه آن ها به اسلام برگردند و احتمال تأثير هست، در اين حدّ، به خاطر امر به معروف و نهى از منكر، مانعى ندارد. 15/9/79

(س 1894) وظيفه ما در قبال افرادى كه با بهاييان رفت و آمد دارند و رعايت حدود و جوانب شرعى را در اين زمينه نمى نمايند، چيست؟

ج ـ اگر رفت و آمد آن ها با بهاييان، به خاطر درك و فهم عقايد آن ها و يا تغيير آن ها باشد، نه بهانه جويى و يا جهات ديگر غيراسلامى و معنوى، رفت و آمد و معاشرت با آن ها مانعى ندارد؛ ولى اگر به خاطر عيّاشى و تأييد اين فرقه باشد، رفت و آمد به منزل چنين افرادى، اگر باعث ترغيب آن ها و ديگران به چنين اعمالى باشد، حرام است، كما اين كه اگر در ترك مراوده، احتمال تأثير در تغيير رفتار آن ها باشد، ترك آن از باب نهى از منكر، واجب است؛ ولى اگر براى نصيحت و ارشاد نمودن باشد، آن هم در صورتى كه احتمال تأثير باشد، مانعى ندارد. در خاتمه، آنچه در مورد رفت و آمد و معاشرت با آن ها بيان شد، از جهت حكم كلّى و شرعى مسئله است؛ وگرنه در شرايط فعلى و خصوصيّات سياسى آنان، بايد با ديد اين كه ممكن است بخواهند مسلمانان را فريب دهند، نگاه كرد و نسبت به مواردى كه شرعاً هم جايز باشد، ممكن است با اين ديد، حرام باشد، چون احتمال تضعيف اسلام منجّز است و سبب حرمت است. به علاوه، بايد به حدّاقل ضرورت اكتفا نمود كه مبادا منفور بودن آن ها بين مسلمانان از بين برود كه سببيّت براى آن، خود فى حدّ نفسه، از باب ترويج باطل، حرام است. 15/9/79

(س 1895) آيا با كسانى كه موازين اسلامى را رعايت نمى كنند، مى توان معاشرت كرد يا خير؟

ج ـ معاشرت مانعى ندارد، بلكه براى ارشاد و امر به معروف و نهى از منكر، معاشرت با آن ها لازم است. 23/10/75

(س 1896) اگر كسى نسبت به حجاب و نامحرم بى تفاوت باشد و برادرش و ديگران او را از اين كار نهى كنند و او توجّهى نكند و تأثير نداشته باشد، تكليف چيست؟

ج ـ اگر احتمال تأثير در امر به معروف و نهى از منكر، ولو با قطع رابطه موقّت نمى دهيد، از شما ساقط است و گناه هر كسى به گردن خودش است. 15/9/79

(س 1897) سكوت و بى اعتنايى روحانيان و ائمه جماعات در مورد مواد مخدّر چگونه است؟

ج ـ تشخيص وظيفه امر به معروف و نهى از منكر كه داراى شرايطى است، با خود افراد است. 9/8/79