جميله كديور

پيام اين اشكها روي ديگرِ سكه اجتهادات و فتاوي آيه الله صانعي درباره حقوق زنان است.

تصوير اشكهاي آيت الله العظمي صانعي در سوگ همسرش، روانشاد خانم شفيعي بسيار گويا و تاثربرانگيز بود؛ تصويري ماندگار كه بر كتيبه دلها نقش مي بندد .

آيت الله صانعي بيش از هر مرجع تقليدي به حقوق زنان توجه كرده است. زن كه همواره در ادبيات، سياست، تاريخ، اجتماع، فقه و حقوق انسان درجه دوم محسوب شده و مي شود و به عبارت ديگر همواره در حاشيه مرد(همسر، برادر، پسر) قرار گرفته، با فتاوي شجاعانه و كارشناسانه ايشان ، در مركز و مدار زندگي جامعه ايراني قرار گرفت و با نگاه تازه اي كه به حقوق زنان مطرح شد، بسياري از ناگفته هاي فقهي كه نياز امروز نسل جوان و دختران امروز و مادران فرداست پاسخ داده شد. فتاوي اي همچون ارث زن از همه اموالِ همسر و ارث تمام اموال مرد توسط زن در صورت نبود ورثه ديگر، تساوي قصاص، شرايط طلاق زن، ازداج مجدد و موقت فقط در شرايط خاص، برابري ديه زن و مرد، عدم شرط مرد بودن براي قضاوت، مرجعيت و ساير مناصب حكومتي، اولويت ولايت مادر بر پدربزرگ در غياب پدر و...از جمله كارهاي درخشان و ماندگار آيت الله صانعي در حوزه فقه و حقوق زنان است و آثار برجاماندني آن، نه فقط در مجامع علمي و دانشگاهي، محافل حقوق بشري، بلكه در زندگي روزمره افراد عادي جامعه نيز بتدريج نمايان شده است.

وقتي چهره گريان ايشان را در فراق و سوگ همسر ديدم، دريافتم برخلاف اكثر آقايان مراجع كه معمولا خانم را در اندروني خانه نگاه مي دارند؛ و كمتر ديده شده است كه مرجع تقليدي با همسر خود در خيابان شانه به شانه هم راه بروند؛ يا مرجع تقليدي اسم همسر خويش را به زبان بياورد و يا از همسرش در جمعي عمومي يا خصوصي ياد كند - چه رسد به اينكه مواضع شجاعانه در مورد زنان و حقوق از ياد رفته و فراموش شده آنان داشته باشد- ؛ اكنون مرجعي از صميم دل و آشكارا در سوگ همسرش مي گريد.

بدون ترديد، پيام اين اشكها روي ديگر سكه اجتهادات و فتاوي آيه الله صانعي در باره حقوق زنان است. فتاوي اي كه جسارت بيان آن در كمتر مرجعي ديده شده است. به عبارت ديگر ايشان نه تنها به لحاظ نظري و پژوهشي در باره حقوق زنان انديشيده اند و فتاوي تازه و ابتكاري مطرح كرده اند بلكه خود در حفظ و مراعات حقوق همسرشان سنگ تمام گذاشته اند. و با آن باورها زندگي كرده اند و تئوري را در عمل پياده كرده اند.

ايشان يك بار هم از مهندس موسوي تجليل كردند كه دست همسرش را مي گيرد و در جمع مردم ظاهر مي شود.

فيلم مستندي كه چندسال قبل تلويزيون الجزيره در باره زندگي آيه الله صانعي ساخته بود را يكبار ديگر ديدم. در بخشي از فيلم ايشان كارهاي معمول خانه را درحاليكه همسر بيمارشان در كنار سفره نشسته اند، انجام مي دهند. ايشان وسايل سفره را يكي يكي مي آوردند... درست همان كارهايي كه تا كنون حوزه اختصاصي زنان و خلاف شئونات نه فقط مرجعيت - كه حتي خلاف شئونات مردان در بسياري از خانواده ها آنهم در مقابل چشم ديگران - تلقي شده و مي شود.

پيامبر اسلام كه در آستانه ميلاد پربركتش هستيم، رابطه گرم و صميمانه با همسر را نشانه كمال ايمان مي دانست. جاي آن دارد كه اشكهاي سوزناك آيت الله صانعي در فقدان همسرش را با نگاهي جديد بازخواني كنيم .