نهاد اجتهاد و نو‌آوری‌ها[1]

اعوذ بالله من الشیطان الرجیم؛ بسم اللّه الرحمن الرحیم

در آغاز سخنم بجاست این آیه شریفه را بخوانم: ﴿قُلْ رَبِّ زِدْنِي عِلْماً﴾؛[2] و آن جمله ابی‌عبدالله (ع) در شب عاشورا را هم بخوانم که فرمود: «أثني على الله‌ أحسن‌ الثناء و أحمده‌ على‌ السرّاء و الضرّاء، اللهم إنّي أحمدك على أن أكرمتنا بالنبوة و علّمتنا القرآن و فقّهتنا في الدين».[3]

فقه یعنی اندیشیدن: «الفقه فی اللغة الفهم»[4]، درک؛ ﴿لیتفقّهوا﴾، نه یعنی مسأله شکّ یک و دو را از رساله‌ها یاد بگیرند، بلکه لیتفقّهوا؛ یعنی اندیشمند شوند؛ یعنی در فقه صاحب ابتکار بشوند. ابی‌عبدالله (ع) بر این شکر می‌کند که ما فقیه شدیم و خدا برای ما تفقّه در دین قرار داده است. آیه شریفه هم می‌فرماید: لِيَتَفَقَّهُوا فِي الدِّينِ وَ لِيُنْذِرُوا قَوْمَهُمْ إِذا رَجَعُوا إِلَيْهِمْ لَعَلَّهُمْ يَحْذَرُون‌.[5] این کلام ابی‌عبدالله (ع) و آن هم کلام قرآن است.

------------

[1]. سخنرانی حضرت آیت‌الله العظمی صانعی (مد ظله العالی) در نشست فقه پژوهی «دیه» در شهر مقدس قم.

[2]. طه، (20): 114.

[3]. شیخ مفید، الإرشاد، ج 2، ص 91.

[4]. احمد بن محمد بن علی المقری فیومی، المصباح المنير، ج2، ص 479؛ محمد بن یعقوب فیروز آبادی، القاموس المحيط، ص 1126؛ ابن اثیر، النهاية في غريب الحديث و الأثر، ج 3، ص 465.

[5]. توبه، (9): 122.