دیه، یکی از مجازات‌های قانون جزایی اسلام است که در واقع پرداخت خسارت و غرامت، به مصدوم بدنی؛ اعم از مقتول یا مجروح یا خانواده او می‌باشد. بر اساس اصل چهارم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران: «کلیه قوانین و مقررات مدنی، جزایی، مالی، اقتصادی، اداری، فرهنگی، نظامی، سیاسی و غیر این‌ها، باید براساس موازین اسلامی باشد...». پس از استقرار نظام جمهوری اسلامی و تشکیل مجلس قانون‌گذاری، یکی از وظایف مهم مجلس، وضع و تصویب و یا اصلاح قوانین مختلف بر مبنای موازین اسلامی بود. مقررات جزایی، در نظام سابق، به طور کلی براساس مبانی عرفی و جدا از احکام و مقررات شرعی و فقهی تنظیم شده بود.

محاسبه دیه، در فقه بر به اعتبار جنسیت و اعتقاد مذهبی است که به طور جدی مورد بحث و مناقشه واقع شد و هم‌چنین پرداخت غرامت بر اساس اعیان سته در ماده 297 قانون مزبور اعیان شش‌گانه از: 1. یکصد شتر؛ 2. دویست گاو؛ 3. یک‌هزار گوسفند؛ 4. دویست دست لباس سالم از حلّه‌های یمن؛ 5. یک‌هزار دینار مسکوک سالم و 6. ده هزار درهم مسکوک سالم، محاکم را با مشکل روبرو کرد. قانون مجازات اسلامی در چند دوره مورد اصلاح واقع شده از موضوعات مورد مناقشه چون پرداخت براساس پول، دیه اهل کتاب و دیه زنان است.

قانون مجازات اسلامی، مصوب سال 1392، در مورد دیه، اندک تحولی ایجاد کرد و برخی ویژگی‌ها، متفاوت از قانون مجازات اسلامی پیشین در این قانون مشاهده می‌شود: