|
عبد انگاری
یکی از شیوههای بدستآوردن میزان ارش میباشد. در کتابهای فقهی برای تعیین میزان ارش چنین پیشنهاد شده است که مجنی علیه را عبد فرض میکنند، سپس این عبد را در حالت صحیح و معیوببودن قیمتگذاری میکنند و در نهایت، مابه التفاوت قیمت را بدست میآورند و به همان نسبت از دیه کامل کسر میکنند (زراعت، 1378، ج2، ص328). مثلاً اگر مجنی علیه در فرض بندهبودن در صورت سلامت، ۸۰۰ دینار ارزش داشته باشد و با وجود عیب، قیمت آن ۶۰۰ دینار شود، مقدار ارش ربع دیه کامل؛ یعنی ۲۵ شتر میشود (علامه حلی، 1420ق، ج5، ص22؛ اردبیلی، 1416ق، ص314؛ خویی، 1422ق، ج42، ص330؛ کاشانی، 1409ق، ج7، ص325ـ324؛ ابن براج، 1406ق، ج40، ص947؛ حاجیده آبادی، 1395، ج1، ص159). اما شیوه عبدانگاری دارای ایراداتی است، از جمله آنها عدم کارآیی آن در زمان فعلی میباشد؛ چراکه نظام بردهداری برچیده شده و اساساً عبدی وجود ندارد تا بتوان قیمت صحیح و معیببودن آن را لحاظ کرد. افزون بر این، لازمه این روش، عدم وجود ارش در بسیاری از موارد میباشد؛ چراکه قیمت عبد، بخاطر وجود بسیاری از جراحات و یا جنایتها تفاوت نمیکند و در نتیجه برای آنها ارشی وجود نخواهد داشت و این در حالی است که در روایات، حتی در فشاردادن دست و در خدشه واردکردن ارش قرار داده شده است (صفار، 1404ق، ص162؛ کلینی، 1391ق، ج1، ص241؛ شیخ صدوق، 1404ق، ج4، ص419). از منظر «مرحوم آیتالله اردبیلی» ممکن است این عبدانگاری، شیوهای باشد که فقهای امامیه از فقهای اهل سنت گرفتهاند؛ چرا که این شیوه با اصول آنها تنافی ندارد و در مذاهب اربعه اهل سنت در مواردی که دیه مشخص نشده است، شیوه عبدانگاری برای محاسبه ارش، طریقی مناسب میباشد (اردبیلی، 1416ق، ص319ـ318؛ زحیلی، 1422ق، ج6، ص350). «مرحوم خوانساری» نیز شیوه عبدانگاری و روش قیمتگذاری مجنی علیه با فرض عبدبودن در دو حالت سلامتی و معیوبی و تفاوت نسبت این دو قیمت را قبول ندارد (خوانساری، 1405ق، ج6، ص269) و با این شیوه مخالف است (حاجیده آبادی، 1395، ج1، ص155).
|