|
نتیجهگیری
از آنچه گذشت، میتوان نتیجهگیری کرد که ارش در لغت به معنای جراحت و در شرع، به مالی اطلاق میشود که بدل از نقص مضمونی است که در مال یا بدن ایجاد شده است و در شریعت برای آن چیزی تعیین نشده است. (انصاری، 1415 ق، ج 2، ص 259). اما در این نوشتار تنها بخش ارش که مربوط به جنایت است، مورد توجه و بررسی قرار گرفته است. نوع نگاه علما در کتب فقهی بیشتر متمرکز بر ارش در بیع بود و نسبت به ارش در جنایت توجه چندانی نشده است. از همین رو، برخی مباحث و مطالبی که در ارش معاملات مورد توجه قرار گرفته بود، قابل انطباق بر ارش در جنایات نیز میباشد. در بحث مفاهیم و کلیات با اندک تسامح، منظور از ارش و حکومت در این تحقیق یکی است و هر چند با دقت عقلی هر کدام از الفاظ ارش و حکومت دارای بار معنایی خاص خود میباشند، اما در اینجا و با توجه به کتب لغت و تصریح فقها، مراد از ارش همان حکومت میباشد. باید توجه داشت که در روایات ارش؛ هم برای جنایات مقدر و معین استعمال شده و هم برای جنایاتی که میزان آن در شریعت مشخص نشده است، اما در این مقاله منظور از ارش، همان بخشی است که میزان و مقدار آن در شریعت مشخص نشده است. برخی از مستندات قاعده ارش که فقها و کتب قانونگذار به آن استناد کردهاند روایات، قاعده ضمان به اتلاف و اجماع فقها میباشد. در بحث شیوههای محاسبه ارش، عبدانگاری از جمله شیوههایی بود که قریب به اتفاق فقها و نیز در کتب قانون از آن به عنوان یک شیوه مرسوم استفاده شده است. حال آنکه این شیوه همانگونه که بیان شد، از لحاظ آنکه در زمان حاضر، نظام بردهداری در بیشتر کشورها از میان رفته، کارآیی چندانی ندارد.
|