این مقاله، به شیوه‌ گزارشی ـ تحلیلی و بر اساس روش فقهی و در چهارچوب منابع آن موضوع را بررسی کرده است.

با این توضیح که ابتدا آیه دیه بررسی و پس از آن، به روایات شیعه در باره‌ موضوع پرداخته شده است. این روایات، مجموعاً چهار نظر در باره‌ دیه غیر مسلمان مطرح کرده‌اند. در روایات اهل سنّت نیز افزون بر چهار نظر فوق، دیدگاه دیگری اضافه شده است که مجموعاً پنج نظر می‌شود.

در ادامه، دیدگاه‌های فقهای شیعه آمده است که مجموعاً سه دیدگاه می‌باشد. به مناسبت، اشاره‌ای هم، به دیدگاه‌های فقهای اهل سنّت شده و بین آن‌ها و به دیدگاه‌های فقهای شیعه، به‌طور خلاصه مقایسه‌ای صورت گرفته است. هم‌چنین به دیه غیر مسلمانان در قوانین جمهوری اسلامی ایران اشاره شده است. پس از آن، دلایل دو دیدگاه اصلی و نقد آن‌‌ها آمده است که عبارتند از:

الف‌) قول مشهور فقهای شیعه که دیه اهل ذمّه (یهود، نصارا و مجوس) را هشتصد درهم می‌دانند.

ب‌) برابری دیه غیر مسلمان با دیه مسلمان.

پس از بیان دلایل و نقد دو دیدگاه فوق، در پایان نتیجه‌گیری شده است که: در کشورهای جهان معاصر از جمله کشورهای اسلامی، روابط اقلیّت‌ها و اکثریت بر اساس اصلاحاتی، چون ذمی، معاهد، مستأمن و امثال آن تعریف نمی‌شود که ما خود را برای تعیین دیه آن‌ها، محدود به این عناوین بدانیم، بلکه این روابط در جهان معاصر و همه کشور‌ها بر اساس شهروند و غیر شهروند تعریف می‌شود. در نتیجه تفاوت در دیه اقلیّت‌ها و اکثریت و یا غیر مسلمان و مسلمان وجود ندارد.

واژگان کلیدی

دیه، غیر مسلمان، فقه