﴿وَلاَ يَغْتَبْ بَعْضُکُمْ بَعْضاً أَ‌يُحِبُّ أَحَدُکُمْ أَن يَأْکُلَ لَحمَ أَخِيهِ مَيْتاً فَکَرِهْتُمُوهُ﴾؛[1]

و هیچ یک از شما دیگری را غیبت نکند، آیا کسی از شما دوست دارد که گوشت برادر مرده خود را بخورد؟! (به یقین) همه شما از این امر کراهت دارید.

اگر گفته شود خطاب در آیه متوجّه به مؤمنین است، پس شامل غیر آنها نمی‌شود، در جواب خواهیم گفت:

اولاً: در بسیاری از آیات قرآن که احکام مختلف در آنها بیان شده، خطاب آنها﴿يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا﴾ به مؤمنین است، که شامل بسیاری از تکالیف و حقوق مدنی و اجتماعی است و قطعاً بین همه افراد؛ اعمّ کفار و مسلمین مشترک است.

ثانیاً: این‌گونه خطابات به منظور تحریض و ترغیب مؤمنین و به جهت ضمانت اجرایی قوانین و احکام است. به عبارتی دیگر و ساده: این احکام و قوانین اگر چه برای عموم افراد جامعه؛ از مسلمان و غیرمسلمان و مؤمن است، ولی از مؤمنین توقّع انجام و اجرای آن بیش از دیگران است؛ به طوری که انجام و اجرای آنها تعطیل و بر زمین نماند.

ثالثاً: عموم علت در ذیل آیه ﴿أَ‌يُحِبُّ أَحَدُکُمْ أَنْ يَأْکُلَ لَحمَ أَخِيهِ مَيْتاً﴾، موجب تعمیم حکمِ حرمت به غیرمؤمنین از مخالفین و کفار می‌شود؛ زیرا منظور از برادر در این آیه شریفه همان برادر نَسَبی است که در آن برادر مؤمن و مخالف و کافر ندارد، یعنی: ای انسان! تو که از خوردن گوشت برادر مرده‌ات کراهت داری، پس غیبت نکن.

رابعاً: بر فرض قبول اختصاص آیه به مؤمنین، الغای خصوصیت و مناسبت حکم و موضوع اقتضا می‌کند که حکمِ حرمت شامل غیر مؤمنین نیز بشود؛ زیرا بردن آبروی هر کسی با هر عقیده و خصوصیتی؛ آن هم پشت سرش و در غیاب او که نتواند از خود دفاع کند، به حکم عقل قبیح و ظلم است و عقل در این مورد فرقی بین مؤمن و غیر او نمی‌گذارد.

---------

[1]. سوره حجرات، آیه 12.