(مسئله 302) كسى كه كفّاره روزه رمضان بر او واجب است، بايد يك بنده آزاد كند يا به دستورى كه در مسئله بعد گفته مى شود، دوماه روزه بگيرد يا شصت فقير را سير كند يا به هر كدام، يك مُدّ (كه تقريباً ده سير است) طعام، يعنى گندم يا جو و مانند اينها بدهد، و چنانچه اينها برايش ممكن نباشد، هر چند مُدّ كه مى تواند، به فقرا طعام بدهد و اگر نتواند طعام بدهد، بايد استغفار كند، اگرچه مثلا يك مرتبه بگويد: «اَستغفراللّه»، و احتياط مستحب در فرض اخير آن است كه هروقت بتواند، كفّاره را بدهد.

(مسئله 303) كسى كه مى خواهد دوماه كفّاره روزه ماه رمضان را بگيرد، بايد سى و يك روز آن را پى درپى بگيرد و اگر بقيّه آن پى درپى نباشد، اشكال ندارد.

(س 304) كسى كه در سال اول بلوغ، به سبب ندانستن يا عدم قدرت، روزه نگرفته است، حال وظيفه او چيست؟ آيا قضاى آن كافى است، يا كفّاره هم لازم است؟ در صورت داشتن علم و قدرت، حكم آن چيست؟

ج ـ در صورت داشتن علم و قدرت، بايد كفّاره بدهد؛ امّا در صورت ندانستن يا عدم قدرت، قضا واجب است. آرى، كفّاره تأخير قضا براى هر روز، يك مُدّ طعام واجب است. 3/5/75