(س 463) بعد از عقد قرارداد و امضاء طرفين (فروش) يا (اجاره)، چنانچه قرارداد مذكور با اختيار طرفين بهم بخورد، در اين حالت، آيا حق كميسيون واسطه بايد به طرفين بازگردانده شود يا حق كميسيون واسطه به قوت خود باقى و حلال است؟

ج ـ اگر در عرف معاملات و بنگاههاى معاملاتى، حق كميسيون و اجرت مثلاً داير مدار تمام شدن معامله و نوشته شدن قرارداد باشد، بعد از تمام شدن آن، اجرة المسمى بحكم اجاره معاطاتى ثابت است، ولو طرفين هم معامله را بهم بزنند؛ و اما اگر چنين نبود و يا عرف معامله روشن نباشد، نسبت به كارى كه انجام گرفته از باب حرمت عمل مسلم، بنگاه مستحق اجرة المثل مى باشد، مگر بنابر عدم استحقاق اجرة المثل باشد. 21/12/76

(س 464) چنانچه در زمينهاى مزروعى ديم كه ساليان دراز كشت گرديده است و كشاورزان داراى سند آن زمينها هستند، معدنى كشف گردد، آيا كشف اين معدن، زمينها را از ملكيّت كشاورزان خارج مى كند و متعلّق به ديگرى مى گرداند يا در ملكيّت كشاورز باقى مى ماند؟

ج ـ زمين از ملكيّت مالك خارج نمى شود، و ليكن معادن بزرگ، تابع ملك نيستند و در فرض سؤال، بايد ملك مزبور را اجاره كند. 12/11/75