تاثیر گذاری حسن انجام وظایف همسران در نظم و امنیت خانواده

چکیده

تعامل مطلوب همسران، به معني رفتار دوجانبة زوجين بر اساس آموزه هاي فرهنگ اسلامي است به گونه اي كه هر دو طرف از آن خرسند بوده از زندگي مشترك لذت ببرند. جامعه بزرگ انساني از واحدهاي كوچك تري شكل مي گيرد كه قديمي ترين و طبيعي ترين آن خانواده است كه از آغاز زندگي بشر وجود داشته است. خانواده هسته مركزي اجتماع است كه كانون حفظ سنن ملي و مركز رشد عواطف و احساسات است. اين واحد همانند سنگ بناي اول ساختمانِ اجتماع است كه هر چه از استحكام بيش تري برخوردار باشد به استحكام و امنيت بيشتر جامعه منجر خواهد شد. (حسینی کوهساری، 1393). به عبارت دیگر، تعامل مطلوب زوجین به طور غيرمستقيم بر ابعاد توسعة جامعه تأثير دارد. پيامبر اكرم (ص ) تشكيل خانواده را محبوب ترين بنا نزد خداي عزوجل دانسته آن را جزء سنت و روش خود معرفي مي كنند و هركس بدون عذر موجّه از اين سنت روي گردان باشد؛ از دايره اسلام خارج است. (مجلسی، 1403). به گونه ای که در منابع اسلامی ازدواج، احراز نصف دين قلمداد شده و ارزش دو ركعت نماز متأهل برتر از هفتاد ركعت نماز فرد عزب (مجرد) است. (مجلسی، 1403). همچنین امام باقر (ع) تاکید دارند که خود داری از ازدواج با افراد واجد شرايط، باعث فتنه و فساد بزرگ در جامعه می شود. (کلینی، 1374).

رابطه ي حسنه بين زوجين به دو محور اساسي وابسته است، يكي توجه به پيش نيازهاي ازدواج و دیگری حسن انجام وظايف، توسط آن دو. لذا در اين مقاله كه به روش مروري (کتابخانه ای) به منظور تبیین نقش حسن انجام وظايف همسران در امنيت از ديدگاه اسلام انجام شده است؛ به سؤال هاي زير پاسخ داده ايم :

ü وظایف خاص همسران کدامند؟

ü وظایف مشترک همسران کدامند؟

ü انجام این وظایف چه نقشی در امنیت جامعه دارد؟

2- وظایف خاص همسران

برخى از وظايف اختصاصى مرد نسبت به زن عبارت است از :

أ‌. سرپرستی و مدیریت خانواده

مردان به دلیل دارا بودن بعضی از خصوصیات ها توانايى بيشتر در امر مديريت و نيز تفاوت هايي كه خداوند ازنظر آفرينش بر اساس مصلحت نوع بشر ميان مردان و زنان قرار داده، براى سرپرستى خانواده مناسب تر هستند .قرآن كريم، تصريح مي كند كه مقام سرپرستى و مديريت در خانواده بايد به مرد داده شود. (نساء : 34) طبق فرمایش امام صادق (ع) سرپرستی خانواده، از سعادت مرد است. (حر عاملی، 1409). مدیریت و سرپرستی مرد در خانواده منحصر به امور مالى و نظم و انضباط خاص خانوادگى نيست؛ بلكه مسئوليت نظارت و هدايت همسر و فرزندان در مسائل اخلاقى و معنوى و جلوگيري از فساد و تباهى آنان نيز به عهده مرد است. (قرآن کریم: تحریم، 6). رسول اکرم (ص) تصریح دارند: « مرد عهده دار امور خانواده اش بوده و هر سرپرستى، مسئول کارهای زیر دستان است»( نوری، 1408).

ب‌. تامین مخارج خانه

مقصود از نفقه، هزينه هاي موردنياز زن براى غذا، لباس، مسكن و سفر است كه شوهر موظف است تامين كند. (حرعاملی، 1409). امام صادق (ع) این عمل را در ردیف مجاهدان راه خدا قرار داده است (مجلسی، 1403).

ت‌. توسعه بر خانواده

توسعه بر خانواده به معناى رفتار بر اساس اقتصاد و ميانه روي است، نه اسراف و تبذیر. امام رضا (ع) می فرمایند:« شايسته است كه مرد بر خانواده اش توسعه دهد تا آنان آرزوى مرگ او را نکنند.» (حر عاملی، 1409). توسعه امكانات زندگى بايد متناسب با استطاعت و درآمد مالى مرد باشد، نه آنكه همسر و ديگر اعضاى خانواده، چنان پر توقّع باشند كه مرد به رنج و زحمت بيفتد و گرفتار مشكل مالى گردد (اکبریان، 1391)

ث‌. مدارا و محبت

زن در ادارة زندگى و سروسامان دادن آن، سهم بسزايى دارد كه انجام اين وظيفة سنگين، حمايت بي دريغ شوهر را مي طلبد (اکبریان، 1391). امیر مومنان (ع) می فرمایند:« زن دسته گل است نه قهرمان، پس د در در هرصورت با او مدارا كن و با وى معاشرت نيكو داشته باش كه زندگي ات صفا و صمیمت پیدا می کند (طبرسی، 1370). امام صادق (ع) دوست داشتن زن را از اخلاق پیامبران دانسته و فرمود ه اند:« هر كس ما را بيشتر دوست بدارد، زنانش را بيشتر دوست خواهد داشت »(مجلسی، 1403).

2-2- وظایف زن

زن نيز وظايف خاص خود را دارد كه بايد آن ها را به كار بندد و اگر از آن تخطّى و تخلف كند، مرتكب گناه خواهد شد .در اينجا برخى از تكاليف زن نسبت به شوهر بيان مي گردد.

أ‌. اطاعت از شوهر (تمکین)

مقصود از اطاعت از شوهر، فرمان برداري در امور حقوقى و اخلاقي خانواده است، نه امورى كه مخالف دستورات دينى باشد. رعايت اين وظيفه و ساير حقوقى كه شوهر بر زن دارد تا آنجا اهميت دارد كه رسول خدا (ص) فرمودند:« زن تا حق شوهر را نپردازد، حق خداى متعال را ادا نكرده است (طبرسی، 1370)، ايشان، زنى را كه به شوهرش احترام گذارد؛ او را آزار ندهد؛ سعادتمند معرفي مي كند.»(مجلسی،1403).امام صادق (ع) فرمودند :«شومی زن را نافرمانی از شوهرش می داند.» (شیخ صدوق، 1403)

ب‌. ‌تامین در آرامش خانواده

همسر شايسته به محيط خانواده آرامش مي دهد و با عوامل اضطراب و نگرانى كه ممكن است زندگى زناشويى او را به مخاطره اندازد مبارزه مي كند .او سختي هاي زندگى را در گفتار و عمل، آسان جلوه مي دهد و به دلجويى از شوهرش مي پردازد (اکبریان، 1391).

ت‌. ‌کمک به شوهر در امور دنیوی و اخروی

یک بانوی فهمیده کسی است که علاوه بر انجام مسئوليت خانه و امور تربيتى فرزندان و وظايف دينى خود، به شوهر خويش درراه انجام كارهاى نيك و پسنديده كمك كند .زن مي تواند بهترين تشويق كننده مرد در انجام واجبات و ترك محرمات و بالاتر از آن، انجام مستحبات و ترك مكروهات باشد (اکبریان، 1391). امام صادق (ع) فرمودند:« سه چیز برای مومن راحتى است؛ ازجمله :زن شايسته اي كه كمك كار او در دنيا و آخرت باشد. (طبرسی، 1385)

ث‌. امانت داری

يكي ديگر از وظايف زن نگهداري از اموال و اسرار خانوادگي است .اسرار خانوادگى همانند كمبودهاى اقتصادى، روحى و اخلاقى يا نواقص جسمى، همه و همه بايد مثل يك امانت نگهدارى شود ( اکبریان، 1391). امام رضا (ع) در فرازي از فرمايشاتش، همسر صالح و امانت داري او را يكي از عوامل مؤثر بر تعامل مطلوب همسران معرفي نموده اند: «براي بنده فايده اي بهتر از اين نيست كه داراي همسري باشد كه هرگاه او را مي بيند مسرورش سازد و در غياب او از خود و مال همسرش حفاظت کند.»(کلینی، 1407)

ج‌. مدیریت در خانه داری

حفظ و اداره خانه، تكليفى الزام آور براى زن نيست و عدم رعايت آن عقوبتى براى او ندارد؛ ولى شايسته است كه زن بر اساس سنّت اسلامى و وظيفه اخلاقى به تدبير امور خانه بپردازد و برخى از كارهاى داخل خانه را انجام دهد تا شوهرش بيرون از خانه در تأمين هزينه هاي زندگى آسوده خاطر باشد. پيامبر اكرم (ص) می فرمایند:« حق مرد بر زن اين است كه زن، چراغ خانه را روشن كند، به تهيه غذا و آشپزى بپردازد، هنگام ورود شوهر از او استقبال كند، به او خوشامد بگويد و آب و حوله حاضر كند» (نوری، 1408) . امام صادق (ع) فرمودند: رسول خدا (ص) انجام کارهای بيرون خانه را به عهدة على (ع) و انجام كارهاى داخل خانه را به عهدة فاطمه (س) گذاشت (حر عاملی، 1409)

3- وظایف مشترک همسران

زندگى خانوادگى بر اساس مسئوليت مشترك همسران بنا نهاده شده است و مسئوليت پذيري متقابل همسران از عوامل مهم سعادت خانوادگى محسوب مي شود. زن و شوهر در برابر نيازهاي مشكلات يكديگر مسئول هستند. دامنه اين مسئوليت ها به وظايف حقوقي همسران محدود نمي شود؛ بلكه ابعاد و جنبه هاي اخلاقى را نيز دربرمي گيرد (اکبریان، 1391). برخی از این وظایف عبارت اند از :

أ‌. تبادل و مهر ورزی

محبت در، لغت به معني دوست داشتن، علاقه مند بودن و عشق است (فرهنگ عمید). و در اصطلاح، به احساسي عميق، علاقه اي لطيف و يا جاذبه اي شديد گفته مي شود كه بين موجودات زنده ازجمله در ميان انسانها ديده مي شود اساس روابط آن ها را در زندگي اجتماعي تشكيل مي دهد. يكي از نيازهاي اساسي انسان در زندگي، محبت است كه روانشناسان نيز بر آن تأكيددارند. در طبقه بندی مازلو از نيازهاي اساسي انسان، نياز به داشتن روابط محبت آميز با ديگران، در پله سوم، قرار دارد (سیف، 1373). محبت، آتش افزاري است كه بر گرماي كانون خانواده افزوده اعضاي آن را ازنظر عاطفي و قلبي به هم پيوند مي دهد. اهميت مهرورزي، ازاين جهت است كه محبت اطاعت آور است و سبب همراهي می شود. پیامبر اسلام (ص) فرموده است:« انسان باكسي همراه و دمسازاست كه او را دوست مي دارد» (مصطفوی، 1360) از ديدگاه اسلام، ابراز عشق و محبت، از ارزشمندترين كاركردهاي خانواده و مايه آرامش زوجين بوده نقش به سزايي در تربيت فرزندان دارد، نهادينه شدن آن در خانواده و نهادهاي تربيتي، به دليل موفقيت در انتقال ارزش هاي الهي و انساني، سلامت فرد، خانواده و درنهايت اجتماع را به دنبال دارد. قرآن كريم، مودت و رحمت را مهم ترين عامل براي تعامل سازنده همسران معرفي مي نمايد (روم 31). به استناد آیات قرآن ( مائده : 54 ؛ آل عمران : 31 ؛ حجر : 49 ؛ بقره : 165) و روایات (دیلمی 1412، 210 ؛خرمشاهی و انصاری، 1376) محبت بايد به صورت دوطرفه در جريان بوده و ابراز گردد.

ب‌. احترام گذاری

احترام متقابل، يكى ديگر از وظايف مشترك همسران است. در روايات اسلامى سفارش شده است كه مرد و زن، بايد به يكديگر احترام بگذارند. امام باقر (ع) هر کس زن گرفت باید او را گرامی بدارد (مجلسی، 1403). زن نيز بايد نهايت احترام را نسبت به شوهر خود رو دارد و با او خوش رفتار باشد تا خوشبختى خود و همسر و فرزندانش را تضمين كند (مجلسی، 1403) احترام متقابل ميان زن و شوهر گونه هاي مختلفي دارد كه نمونه هايي از آن ها به شرح ذيل است :

أ‌. سلام کردن به یکدیگر

سلام نوعي اعلام محبت، دوستي و مهر در آغاز گفت وگو و هنگام داخل شدن به منزل است. سلام همچنين نوعي اظهار ادب و نوعي تكريم و احترام است. حضرت علي (ع) دربارة جايگاه سلام در تعاملات اجتماعي و بين فردي مي فرمايد :« زبانت را به نرمي و لطيفه گويي و سلام كرد عادت بده تا دوست دارانت زياد و دشمنانت اندك گردند (خوانساری، 1366) پیامبر گرامی اسلام (ص) نيز سلام كردن را عامل ايجاد محبت بين دو نفر معرفي مي نموده اند (پناهی، 1388)

ب‌. رعایت ادب در برخورد با همسر

ادب به معناي به كارگيري الفاظ مناسب، غير ركيك و رعايت كردن عفت كلام، يكي ديگر از مصاديق احترام است. حضرت علی (ع) می فرماید:«ادب نیکو، بهترین كمك كار و برترين همراه است.( خوانساری، 1366)

ت‌. استقبال در برخورد با همسر

استقبال از همسر هنگام وارد شدن او به منزل يا بدرقة او هنگام بيرون رفتن، نشانة علاقه مندي و صميميت ميان آنان است. اين عمل در احاديث (نوری،1408) به عهده زن نهاده شده ولي با توجه به شرايط كنوني و اشتغال زنان در خارج از منزل، در حد امكان، مردان نيز بايد بدان عمل نمایند.

ث‌. قدر دانی و سپاسگزاری از همسر

قدرداني و سپاسگزاري از همسر از آموزه هاي اخلاقي دوجانبه است؛ يعني هم زن و هم مرد بايد در مقابل كارهايي كه انجام مي گيرد، از همديگر قدرداني كنند. سپاسگزاري، بازتاب عاطفي محبت و خوش اخلاقي در روان آدمي است (پناهی، 1388). قرآن کریم (ابراهیم : 7) و احادیث به اين امر بسيار سفارش مي كند. امام صادق (ع) می فرمایند:« بهترين زنان شما آن بانويي است كه اگر به او چيزي دهند (و یا خدمتی) سپاس گزاري مي كند و چنانچه از او بازگيرند، راضي و خشنود مي شود.»( مجلسی، 1403)

ج‌. آراستگی

آراستگى ظاهر، نظافت و استعمال بوى خوش، نقش مهمي در حفظ پاك دامني همسر دارد .هر كس بر اساس فطرت خويش از آراستگى و زيبايى لذّت مي برد و از زشتى، ژوليدگى و مراعات نكردن نظافت، متنفّر است؛ ازاين رو، در احاديث اسلامى به مردان متاهل سفارش شده است كه با آراستگی خود موجبات پاك دامني زنان خويش را فراهم آورند (پاینده، 1389) امام رضا (ع) فرموده است:« آراستگي مرد به پاكى و عفت زن، كمك زيادى مي كند (حر عاملی،1404) به زنان نیز سفارش شده است كه خود را براى همسرانشان بيارايند و آن ها را در حفظ پا كدامني يارى رسانند (حرعاملی، 1404)

ح‌. عذر خواهی هنگام اشتباه

در زندگي خانوادگي، گاهي اشتباه ها و لغزش ها همانند لكه هايي سياه،چهرة زيباي زناشويي را زشت و نفرت انگيز و حتّي در مواردي، اركان آن را متزلزل مي كند .آنچه مي تواند كدورت ها را از ميان بردارد و صفا و صميميت را در روابط خانوادگي برقرار كند، عذرخواهي هنگام خطا و اشتباه است. پیامبر اکرم (ص) فرمود:« آيا مي خواهيد بهترين زنان بهشتى را به شما معرّقي كنم؟ زنی که ولود زايا و مهربان باشد و هرگاه شوهر را بيازارد يا شوهر به او آزارى رساند به پوزش و عذرخواهى نزد شوهر آيد، دست او را بگيرد و بگويد: به خدا تا تو راضى نشوى، خواب به چشم من نخواهد رفت (نوری، 1408)

خ‌. ‌کم توقعی

هر مرد و زني ازنظر جسمي و روحي داراي قوت و قدرتي مخصوص به خود است، درك اين قدرت و قوت، بستگي به مدتي معاشرت و برخورد طبيعي و اخلاقي دارد. آيات قرآن (بقره : 286؛ انعام : 152؛ اعراف : 42 ؛ مومنون :62) به اين حقيقت اشاره كرده كه هيچ كس را جز به اندازه توان او تكليف نمي كنيم. با استناد به آيات قران زن و شوهر، بايد در مسئله در خواست ها و توقعاتشان از يكديگر، اين اخلاق كريمانه حضرت حق را الگوي خود قرار دهند؛ اولاً چه در امور مادي و چه در امور معنوي خارج از توان، از يكديگر چيزي نخواهند؛ زيرا پرتوقعي گاهي همان ارائه تكليف بيش ازحد طاقت است، بدون شك وقتي خواسته پرتوقع از طرف همسر تحقق پيدا نكند، موجب كدورت در دل، كينه و نفرت و درنتيجه تلخ شدن زندگي و خراب شدن ساختمان صميميت، عشق و محبت است.

4- عفو و گذشته

گذشت و عفو، از ديگر عوامل مؤثر در تعامل سازنده همسران است كه در قرآن (آل عمران، 159) و روایات ( تمیمی آمدی، 1366، ص 245) به آن سفارش شده و از مكارم اخلاقي به شمار مي رود. امام رضا (ع) گذشت را يكي از ويژگي پيامبران و از عواملِ تكميل كننده ي ايمان مؤمنان دانسته است (شیخ صدوق ، 1378) پیامبر اسلام (ص) سفارش دارند كه عفو، به انسان عزت و بزرگي بخشيده از بهترين ويژگي هاي اخلاقي به حساب مي آيد ( مجلسی، 1403)

5- تغافل

رازداری، يكي ديگر از وظايف مشترك همسران است اگر زن يا مرد نتوانند زبان خود را كنترل كنند و نسبت به آبروى خود و همسر يا خانواده بي اعتنا باشند؛ زندگى موفقى نخواهد داشت( اکبریان، 1391). امام صادق (ع) فاش سازي اسرار را باعث سقوط دانسته (حرانی، 1404) می فرماید: هر زنی راز شوهرش را پنهان نمايد، به طوري كه هيچ كس بر آن آگاه نشود، در رديف حورالعين خواهد بود، مگر اينكه آن راز، معصيت و در غير اطاعت پروردگار باشد كه پنهان كردنش براي بانوان حلال نيست (اکبریان، 1391). حفظ اسرار و عيوب و رازهاي ديگران از فضيلت هاي اخلاقي شمرده شده است .ازنظر اخلاقي، كسي حق ندارد اسرار ديگران را فاش كند. قرآن كريم در تعبيري زيبا مي فرمايد:« زن و مرد لباس یکدیگر هستند»(بقره : 187). خاصيت لباس اين است كه علاوه بر ايجاد گرمي و زينت بودن، عيب هاي جسماني فرد را م يپوشاند زن و مرد نيز همانند لباس كه حافظ تن و حجابي بر روي عیب هاي بدن است، بايد عيب ها و فرد را مي پوشاند. زن و مرد نيز همانند لباس كه حافظ تن و حجابي بر روي عيب هاي بدن است، بايد عیب ها و اسرار نهاني همديگر را بپوشانند. رازداري همسران به ويژه زن، افزون بر اينكه موجب كسب اجر معنوي مي گردد؛ موجب ارتقاي منزلت انساني نيز می شود.(مجلسی، 1403) ؛ بنابراین در آموزه های دینی توصیه شده است با همسر راز دار و مطمئن ازدواج کنید (مجلسی، 1403).

7- معاشرت و پسندیده و نیکو

قَرآن كريم با جملة «عاشرُوهنَّ بِالْمعرُوف» (نساء59) به معاشرت نيكو با همسر فراخوانده است. اين نوع معاشرت مراتب مختلفي دارد كه برخي از آ نها واجب شرعي بوده، همسران موظف هستند آن را رعايت كنند؛ اما مراد از معاشرت نيكو در اين بحث، برخوردي نيكوتر و مناسب تر از مقدار واجب است. به عبارت ديگر، مقداري كه شرعاً و قانونان واجب نيست، ولي لزوم اخلاقي دارد و در تكميل ايمان و همچنين بهبود روابط همسری بسیار موثر است (پناهی 1388).

8- خوش خلقی

خوش خلقي و مهرباني با همسر يكي از نمودهاي برجستة معاشرت پسنديده است .اين ويژگي اخلاقي دوجانبه است و هر يك از همسران بايد به آن آراسته باشند .كسي كه در برخورد با همسر با چهره اي بشّاش اداي كلمات زيبا، بدون داد و فرياد، منطقي متواضعانه و دلسوزانه ظاهر مي شود، شخصي خوش اخلاق تلقي مي گردد. اين شخص با حضور خود در جمع خانواده، افزون بر ايجاد صفا و آرامش در خانواده، از اجر معنوي نيز برخوردار مي شود و همچنين مورد لطف اعضاي خانواده قرار مي گيرد (پناهی 1388). پیامبر گرامی اسلام (ص) درباره ارزش و جايگاه خوش اخلاقي مي فرمايد:« شايسته ترين مردم ازنظر ايماني، خوش اخلاق ترين آ ن ها و مهربا نترين آن ها با خانواده اش است و من مهربان ترين شما نسبت به خانواده ام هستم» (حر عاملی، 1409) . ترش رويي، اخم، داد و فرياد، غُر زدن و بي حوصلگي با همسر، نه تنها زندگي را به جهنمي سوزان تبديل مي كند، بلكه هيچ منفعتي ندارد و فقط كارهاي خوب انسان را نابود مي سازد و انسان را از معنويت دور مي كند و از چشم اعضاي خانواده مي اندازد. امام رضا (ع) تاکید دارند، با کسی که اخلاقش بد است وصلت نکنید( حر عاملی، 1409) ایشان می فرماید:« از بدخلقي بپرهيزيد؛ زيرا بدخلقي شمارا را جهنمی می کند»( حرعاملی، 1409). پیامبر اکرم (ص) فرمودند:« بداخلاقي اعمال و حسنات انسان را نابود مي كند، همان طوري كه سركه عسل را نابود مي نمايد.»(حرعاملی، 1409)

9- پرهیز از آزار همسر

رعايت حدود و حقوق همسر و آزار نرساندن به او (اعم از آزار جسمي و يا زباني)، از وظايف اخلاقي دوطرفه است و همسران بايد آن را رعايت كرده، بدان ملتزم باشند. امام باقر(ع) می فرمایند:«وای به حال زنی كه شوهرش را عصباني كند و خوشا به حال زني كه شوهرش از او راضي باشد» (مجلسی، 1403). پيامبر گرامي اسلام دربارة آثار تنبيه زن مي فرمايد:« هر کس به زنش سیلی بزند، خداوند به مالک جهنم دستور مي دهد تا هفتاد سيلي به صورت او بزنند( نوری، 1408). همچنین در جای دیگر فرمودند:« كسي كه همسر خود را بدون دليل بزند، در روز قيامت، من دشمن او خواهم بود. زنانتان را نزنيد،كسي كه زنش را بدون دليل بزند، خدا و رسولش را عصيان كرده است (دیلمی، 1412)

10- توجه به نیاز های ویژه

هريك از زوجين نيازهاي منحصربه فردي دارند كه در قالب يك گفتگوي صميمي، مشخص مي گردد، علاوه بر آن بهتر است، زن و مرد، بامطالعة كتب روانشناسي خانواده، خودش، نيازهاي خاص همسرش را تشخيص داده آن را ارضاء نمايد. مثلاً زنان دوست دارند شوهرانشان به حرف ها و درد دلهاي آن ها فقط گوش كنند بدون اين كه راهكاري ارائه بدهند. همچنين نياز زنان به شنيدن جملات عاشقانه و محبت آميز، بيشتر از كنند بدون اين كه راهكاري ارائه بدهند. همچنين نياز زنان به شنيدن جملات عاشقانه و محبت آميز، بيشتر از مردان است. همچنين مردان به آرايش و آراستگي زنان خيلي اهميت مي دهند و دوست دارند زنانشان استعدادها و توانمندي هاي آنان را تأييد و تمجيد نمايند. همچنين غريزةجنسي از نياز هاي اساسي مشترك است كه ارضاي صحيح آن نقش بسيار مؤثر در تعامل سازنده همسران دارد(شاه سیا، 1388).

11- جایگاه امنیت و نقش انجام وظایف همسران در برقرای امنیت از نگاه اسلام

«امنیت»، در متون اسلامي بسيار ارزشمند تلقي شده با اصطلاحاتي نظير« نعمت ناشناخته» و « گوارترین نعمت» آز آن ياد مي گردد. اين مقوله با انجام وظايف همسران پيوند دارد كه به چند آيه و حديث بسنده می گردد.

أ‌. قرآن کریم

« الَّذينَ آمَنُوا وَ لَمْ يَلْبِسُوا إيمانَهُمْ بِظُلْمٍ أُولئِكَ لَهُمُ الْأَمْنُ وَ هُمْ مُهْتَدُون » ؛ (آری) كسانى كه ايمان آورده اند و ايمان خود را به شرك نمى آلايند، ايمنى از آن ايشان است و ايشان هدايت يافتگانند (انعام: 82(

« وَعَدَ اللَّهُ الَّذينَ آمَنُوا مِنْكُمْ وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ لَيَسْتَخْلِفَنَّهُمْ فِي الْأَرْضِ كَمَا اسْتَخْلَفَ الَّذينَ مِنْ قَبْلِهِمْ وَ لَيُمَكِّنَنَّ لَهُمْ دينَهُمُ الَّذِي ارْتَضى لَهُمْ وَ لَيُبَدِّلَنَّهُمْ مِنْ بَعْدِ خَوْفِهِمْ أَمْناً » ؛ خدا به كسانى از شما كه ايمان آورده اند و كارهاى شايسته كرده اند وعده داد كه در روى زمين جانشين ديگرانشان كند، هم چنان كه مردمى را كه پيش از آنها بودند جانشين ديگران كرد. و دينشان را- كه خود برايشان پسنديده است- استوار سازد. و وحشتشان را به ايمنى بدل كند. (نور: 55(

در اين آيات به مصاديق انجام وظايف عمومي مسلمين از قبيل ايمان به خدا و انجام كار هاي شايسته، پرهيز از ظلم و شرك ، و ارتباط اين امور با امنيت اشاره مي شود، بسياري از وظايف متقابل زوجين نيز از مصاديق اين آيات به شمار مي رود. از سوي ديگر بسياري از جرم و جنايت ها كه در حوزه خانواده و به تبع آن در اجتماع رخ مي دهد، ناشي از عدم حسن انجام وظايف توسط زوجين است. بنا براين حسن انجام وظايف همسران در برقراري امنيت خانوادگي و اجتماعي نقش مهمي دارد.

ب‌. احادیث

1. اكبريان، علي اصغر. ( 1391). خانواده مطلوب؛ وظايف متقابل زن و شوهر. نشرية پيام، وابسته به اداره امور روحانيون ستاد ولي فقيه در سپاه پاسداران، خرداد و تير 1391 ، شماره 110 –صص 62-75.

2. پاينده، ابو القاسم ( 1382 ) .نهج الفصاحة. مجموعه كلمات قصار حضرت رسول( صلى الله عليه و آله). تهران : دنياى دانش چاپ چهارم.

3. پناهي، علي احمد ( 1388 ) و شريفي، احمد حسين. بايسته هاي اخلاقي همسران و نقش آن در تربيت فرزندان . فصلنامه معرفت اخلاقي، وابسته به مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني (قدس سره(

4. حر عاملى، محمد بن حسن ( 1409 ). تفصيل و سائل الشيعه إلى تحصيل مسائل الشريعه. قم: مؤسسة آل البيت.

5. حرانى، ابن شعبه (1404). تُحف العقول عن آل الرسول (ص)، قم: جامعه مدرسين، چاپ دوم.

6. حسن بن طبرسي(1370 ) مكارم الأخلاق. قم: شريف رضى.

7. حسيني كوهساري سيد اسحاق ( 1393 ). پژوهشي قرآني در خصوص جايگاه خانواده در اسلام. دانشنامه موضوعي قرآن كريم به نشانی: http://maarefquran.org (22/3/1392)

8. خوانسارى، جمال الدين ( 1366 ). شرح غررالحكم. تهران: دانشگاه تهران، چاپ اول

9. ديلمي، حسن ( 1412 ). ارشاد القلوب الي الصواب. قم: شريف رضي، چاپ اول

10. سيف، علي اكبر ( 1373 ). روانشناسي پرورشي. تهران: انتشارات آگاه.

11. شاه سياه، مرضيه و همكاران ( 1388 ). بررسي رابطة رضايت جنسي و تعهد زناشويي زوجين شهرستان شهرضا. فصلنامه علمي-پژوهشی «اصول بهداشت روانی»، سال يازدهم، شماره- 3، پاييز- 1388 ، صص-233-238

12. شيخ صدوق، 1378 ق). عيون أخبار الرضا(ع)،. تهران: نشر جهان، چاپ اول.

13. شيخ صدوق ( 1403 ). معاني الأخبار. قم : دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسين حوزه علميه قم ، چاپ اول

14. طبرسى، على بن حس ن( 1385 ). مشكاة الأنوار في غرر الأخبار. عراق: نجف الاشرف: المكتبة الحيدرية، الطبعه الثانيه.

15. طبرسي، حسن ( 1370 ). مكارم الاخلاق ، قم: شريف رضي، چاپ چهارم

16. عاملي، شيخ حر 1409 ق). تَفصيل و سائل الشيعه إلى تحصيلِ مسائلِ الشريعه. قم: آل البيت، چاپ اول.

17. فتال نيشابورى، محمد بن احمد( 1375 ). روضة الواعظين و بصيرة المتعظين .قم: انتشارات رضى ، چاپ اول .

18. كلينى، محمد بن يعقوب ( 1407 ). الكافي. محقق / مصحح :غفارى علي اكبر و آخوندى، محمد، تهران :دار الكتب الإسلامية، چاپ چهارم.

19. مجلسي، محمدباقر ( 1403 ) بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار. بيروت : دار إحياء التراث العربيه الطبعه الثانيه .

20. مصطفوى، حسن ( 1360 ) (مترجم). صباح الشريعةِالمنسوب للامام جعفرالصادق(ع) تهران: انجمن اسلامى حكمت و فلسفه ايرا ن،چاپ اول

21. نورى، حسين بن محمدتقي (1408) مستدرك الو سائل و مستنبط المسائل . قم : مؤسسة آل البيت عليه مالسلام، چاپ اول