مدیر یک مرکز مشاوره و خدمات روانشناختی می گوید: افرادی که اعتماد به نفس پایین تری دارند، به قدرت و نیروهای خود اعتماد ندارند، با زندگی واقعی در ارتباط نیستند، احساس می کنند روی زندگی تسلط ندارند و نمی خواهند مسئولیت تصمیمات خود را بر عهده بگیرند بیشتر به سمت موارد خرافی گرایش پیدا می کنند.

صدیقه احمدی در گفتگو با خبرنگار شفقنا زندگی بیان کرد: هر آنچه که سند و مدرک نداشته باشد و بدون اینکه ریشه و اصلی داشته باشد افراد به آن معتقد باشند خرافات می گویند. درباره ریشه های خرافات دیدگاه های مختلفی وجود دارد اما به طور کلی درباره اینکه خرافات از کجا می آید می توان گفت خرافات از یک جهت می تواند فردی باشد؛ یعنی شخصی در یک زمانی یک تصویر، تصور یا افکاری در ذهن خود دارد و آن را در جامعه گسترش می دهد و از طرفی دیگر یک فضا، یک دستگاه حکومتی یا قدرتی برای اینکه بخواهد یکسری منافع کسب کند ممکن است خرافات را در بین مردم رواج دهد. بنابراین خرافات هم می تواند از سمت جزء به کل و هم از سمت کل به جزء باشد. آنچه که اهمیت دارد این است که پذیرنده خرافات، معمولاً عامه مردم هستند که ممکن است به بحث های خرافات علاقه مند باشند. اینکه چه چیزی خرافات هست یا نیست در بستر تفاوت های فردی، فرهنگی و اجتماعی مان جای می گیرد، بسیاری از اوقات به طور قطع یقین نمی توانیم به این سؤال پاسخ دهیم. در رابطه با دو مقوله علم و دانش، علم هر آنچه را که در آزمایشگاه و در قالب تجربه باشد می پذیرد ولی دانش هر آنچه را که چه در قالب تجربه باشد چه نباشد می پذیرد. بنابراین اگر بخواهیم از دیدگاه دانش خرافات را مطرح کنیم ممکن است بسیاری از عقایدی که خرافی به نظر می رسند توجیهات فلسفی و منطقی خاص خودشان را داشته باشند و اگر بخواهیم از دیدگاه علم گرایانه به آن نگاه کنیم در بسیاری از موارد خرافات محسوب می شوند. اگر به خرافات به گونه ای نگاه کنیم که نه در حیطه علم بگنجد نه در حیطه دانش، می توانیم اینگونه مطرح کنیم که ریشه های روانشناختی بعضی از افرادی که خیلی به پدیده های خرافی اهمیت می دهند می تواند متفاوت باشد، اما همه آنها قطعاً در یک مسئله اشتراک دارند. افرادی که به خرافه عقیده دارند و به دنبال مسائلی نظیر جادو، فال و سحر هستند از دیدگاه روانشناسی اسکیزوتایپال هستند. این افراد سعی می کنند برای همه امور طبیعی علل ماورا الطبیعی پیدا کنند و بیشتر از اینکه بخواهند در دنیای عینی و واقعی زندگی کنند در شرایط ماورالطبیعی زندگی می کنند. همچنین یکی از ویژگی این دسته از افراد این است که به خرافات خیلی بها می دهند و نقش آن را در زندگی خود پر رنگ می بینند.

وی درباره اینکه چه افرادی بیشتر به سمت خرافات می روند گفت: اولاً ما باید بدانیم که همه ما در هر فرهنگ، فضا و شرایطی که متولد شویم ممکن است به صورت ناخودآگاه درگیر یکسری خرافات شویم. درگیر شدن در خرافات خاصِ ایران نیست و در دنیا، همه افراد و فرهنگ ها یکسری خرافات برای خودشان دارند. معمولاً افرادی که از نظر شخصیتی، شخصیت های ضعیفی دارند، همچنین اعتماد به نفس و عزت نفس لازم را ندارند و نمی توانند با پدیده های زندگی به صورت واقعی تری مواجه شوند معمولاً به سمت خرافات روی می آورند. فرد به جای اینکه از راه های منطقی، معمول و با استفاده از عقل و تعقل خود تصمیم بگیرد یا اقداماتی را انجام دهد به خاطر شخصیت ضعیفی که دارد به خرافات پناه می برد و در واقع خرافات در روان فرد ایجاد شده و رفتار، نگرش و روابط فرد را تحت تأثیر قرار می دهد. این افراد معمولاً از آن دسته افرادی هستند که اجازه می دهند باورهای خرافی بر تمام زندگی شان سایه بیندازد و آنها را از اینکه بخواهند به خودشان بپردازند و خودشان به دنبال حل مسائلشان بروند دور می کند. افرادی که در عین داشتن اعتماد به نفس پایین نمی توانند مسئولیت زندگی خودشان را بر عهده بگیرند و نقش خودشان را در حل مشکلات خود خیلی کمرنگ می بینند برای اینکه خودشان را خلع سلاح کنند و توجیه بیاورند، به سراغ راه حل های خرافی می روند. بعضی مواقع اگر در مواردی این راه حل های خرافی پاسخ دهد فرد آن را به کل زندگی خود تعمیم می دهد و سعی می کند برای فرار از مسئولیتی که خودش برای زندگی اش دارد از خرافات استفاده کند. افراد خرافاتی از لحاظ شخصیتی افرادی هستند که همیشه فکر می کنند در زندگی هر اتفاقی بیفتد هیچ تسلطی روی عواملش ندارند و نمی توانند موضع گیری کنند بنابراین این باورها در درون آنها بیشتر تقویت می شود.

این مشاور و روانشناس معتقد است که زنان بیشتر از مردان به خرافات گرایش دارند. او دلیل این امر را اینگونه عنوان کرد: زنان نسبت به پدیده ها، مسائل و اتفاقاتی که در پیرامونشان رخ می دهد حساس تر و جزیی نگرتر هستند و بیشتر درگیر تشویش و اضطراب می شوند به همین دلیل می خواهند که از این طرق خودشان را آرام کنند.

احمدی خاطرنشان کرد: اینکه چه چیز خرافات هست و نیست نیاز به یک کوشش علمی خیلی بالایی دارد چون بعضی از موارد ظاهراً می توانند هیچ توجیه علمی و آزمایشگاهی نداشته باشند اما توجیه عقلی و استدلالی محکمی داشته باشند و متأسفانه چون این توجیهات عقلی و استدلالی در جامعه ما حداقل در مورد عقایدی که خودمان داریم درست بیان نمی شود و مردم آگاهی لازم را ندارند ممکن است عقاید خرافی با سایر عقاید مخلوط شود و حد و مرز آنها مشخص نشود.

عضو هیئت علمی دانشگاه خوارزمی در پایان گفت: باید ببینیم باورهای خرافی چقدر روی کیفیت زندگی ما تأثیر می گذارد و باید بر روی باورهایی که در میان افراد جامعه پر رنگ شده اند و در زندگی اشخاص تأثیر بسزایی می گذارند تحقیق شود و نتایجش نیز به اطلاع عامه مردم برسد. بعضی از باورها ممکن است زندگی زناشویی افراد را تخریب کند. مراجعه کننده ای داشتم که باور داشت هر کسی به وسایل خانه او دست بزند ممکن است او و خانه اش را سحر و جادو کند به همین جهت سعی می کرد هر کسی که به خانه اش می رفت و به وسایلش دست می زد آن وسیله ها را بشوید و ضدعفونی کند و این باور باعث شده بود که در رابطه با همسرش دچار مشکل شود. ما باید باورهایی که به این شکل وجود دارند را بیشتر بررسی کنیم و همه آحاد جامعه را نسبت به آسیب هایی که این باورها می توانند ایجاد کنند آگاه کنیم.

(شفقنا)