(س 429) آيا براى مؤلفين، مترجمين و صاحبان آثار هنرى كه براى تهيّه اثر، متحمّل زحمت، صرف هزينه و وقت مى شوند، گرفتن مبلغى تحت عنوان حقّ الزحمه يا حقّ التأليف صحيح است؟

ج ـ گرفتن حقّ الزحمه يا حقّ التأليف براى در اختيار قرار دادن كتاب و نسخه اصل و يا اثر هنرى مانعى ندارد، چون عملِ انسان، محترم و تصرّف در مال او بدون اجازه، حرام است.

(س 430) در مورد كتب و يا آثارى مانند نقاشى، طراحى، خوشنويسى، برنامه هاى رايانه اى و... كه زاييده ذهن و ذوق هنرمندان است، آيا هنرمند وصاحب اثر مى تواند براى هميشه نسبت به چاپ يا ممانعت از چاپ، صاحب حق باشد؟ اگر منع نكند چطور؟

ج ـ براى هميشه مى تواند از چاپ و رايت برنامه هاى خود منع نمايد، چون انسان بر مال خودش مسلّط است و تصرّف ديگران در مال او (كه چاپ و رايت، مستلزم چنين تصرّفى است)، بدون رضايت، حرام است و عمل انسان، محترم و با ارزش است و چه بسا افراد حقيقى يا حقوقى كه براى ارزش اثر يا كتابى مايل اند آن اثر يا كتاب، منحصر به فرد باشد؛ و اگر منع نكرده، ولى بنا بر عدم چاپ و تكثير است نيز جايز نيست و خود بنا، ايجاد حق مى نمايد. 6/12/68