روایات زیادی داریم که معصومین(ع) همه پیروان خود را به ارتباط و برخورد مناسب با دیگران توصیه می‌کنند تا این مسأله موجب تشویق و ترغیب آنها به مذهب حق گشته و از این راه، راه‌های آشنایی و سپس شناخت این بزرگواران برای دیگران نیز فراهم گردد.

در روایتی امام صادق(ع) خطاب به پیروان خود این‌گونه می‌فرماید:

کونوا دعاة للناس بالخیر بغیر ألسنتکم لیروا منکم الاجتهاد والصدق والورع؛[1]

مردم را با غیر زبان‌تان (با اعمال‌تان) به خوبی‌ها دعوت کنید تا از شما سعی و کوشش و راستی و پرهیزگاری ببینند.

در روایت دیگری امام صادق(ع) در میان جمعی از شیعیان می‌فرماید:

کونوا لنا زیناً ولاتکونوا علینا شیناً، قولوا للناس حسناً واحفظوا ألسنتکم وکفّوها عن الفضول و قبح القول؛[2]

برای ما زینت باشید نه باعث زشتی و کراهت، با مردم سخن نیک بگویید و زبان‌تان را نگاه دارید و از زیاده‌گویی و زشت‌گویی خود را نگه دارید.

و نیز در روایت دیگری امام صادق(ع) در مقام توصیه فرموده است:

کونوا لنا زیناً ولا تکونوا علینا شیناً، حبّبونا إلی الناس ولا تبغضونا إلیهم فجرّوا إلینا کلّ موّدة، وادفعوا عنّا کلَّ شرّ...، الحدیث؛[3]

برای ما زینت باشید، و مایه ننگ بر ما نباشید، ما را نزد مردم محبوب سازید و ما را نزد ایشان مبغوض نسازید. همه دوستی‌ها و محبت را به طرف ما جلب کنید و هر حرف زشت و ناپسندی را از ما دور کنید.

بسیار واضح و روشن است که در این روایات حضرت از پیروان خود خواسته است که در تعامل غیر هم‌کیشان خود به این توصیه‌ها عمل کنند. یعنی وقتی با یک غیر شیعی و یا غیرمسلمان برخورد می‌کنید به طوری رفتار کنید که مایه زینت و افتخار و سربلندی امامان خود باشید نه مایه سرافکندگی و خجلت و کراهت ایشان. و حضرت از پیروان خود خواسته است که به هر چه موجب زیادی محبت و مودّت ایشان در بین غریبه‌ها می‌شود عمل کرده و از هر چه موجبات نارضایتی و بغض آن حضرات را فراهم می‌کند، اجتناب و دوری ورزند. به همین جهت از آنها خواسته‌اند که در هنگام تعامل با آنها، نیکو سخن بگویند و مواظب زبان‌های خویش باشند و از زیاده‌گویی و زشت‌گویی پرهیز کنند تا نشانه‌های سعی و کوشش (در دینداری) و راست کرداری و پرهیزگاری در رفتار آنها نمایان باشد.

چرا می‌گوییم حضرت این توصیه‌ها را در تعامل شیعیان با غیر هم‌کیشان خود فرموده‌اند؟ زیرا اولاً: در تمامی این روایات از لفظ «ناس» استفاده شده و به طور معمول این تعبیر وقتی به کار برده می‌شود که مخالفین شیعیان و یا مطلق انسان‌ها اعم از مسلمان و غیر مسلمان اراده شده باشد. ثانیاً: حضرت در روایت اخیر خود فرموده‌اند: ما را در نزد مردم محبوب گردانید و پیش آنها مبغوض نسازید. طبیعی است که حضرت نزد اصحاب و پیروان خود محبوب بوده و مبغوض نیستند، بلکه این مخالفین هستند که احتیاج به جلب محبت و دفع نسبت‌های ناروا دارند.

از آنچه گفتیم روشن می‌شود: به طور قطع و یقین جواز غیبت مخالفین و غیر مسلمانان نه تنها موجب افزایش و ارتقای محبت به حضرات معصومین(ع) نشده که حتی موجب وهن و کراهت به آن حضرات نیز می‌شود؛ چرا که وقتی پیروان سایر مذاهب و ادیان مشاهده کنند که بدگویی، ناسزاگویی و بردن آبروی دیگران از سوی بزرگان یک کیش و مذهب جایز شمرده می‌شود، تنفّر و اشمئزاز از آنها پیدا می‌کنند و این دقیقاً نقطه مقابل آن چیزی است که حضرات معصومین(ع) در پی آن هستند و آن را به اصحاب و شیعیان خود توصیه اکید نموده‌اند و یقیناً مواردی چون غیبت، سبّ و تهمت از مصادیق بارز و اتمّ زیاده‌گویی و زشت‌گویی است و نمونه روشن عدم کنترل زبان است که همه اینها مورد نهی آن بزرگواران(ع) به طور کلّ و بالاخص در مواجهه و تعامل با غیر هم‌کیشان قرار گرفته است.

----------

[1]. وسائل الشیعة 12: 162، کتاب الحجّ، أبواب أحکام العشرة، باب 108، حدیث 1.

[2]. وسائل الشیعة 12: 193، کتاب الحجّ، أبواب أحکام العشرة، باب 119، حدیث 17.

[3]. وسائل الشیعة 12: 8، کتاب الحجّ، أبواب أحکام العشرة، باب 2، حدیث 8.